Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
127
Taras Bulba – Men bas kelaman! – deb o‘rtaga chiqdi Mo- siy Shilo. U bir necha bor dengizda qaroqchilar- ga bosh bo‘lgan, issiq-sovuqni ko‘p ko‘rgan juda polvon kazak edi. Trapezont 1 shahrida turklar qo‘liga tushib, turklar uni sheriklari bilan birga kemada bandi qilib olib ketgan, qo‘l-oyoqlariga kishan solib, dengizning sho‘r suvidan boshqa hech narsa bermay, qiynagan edilar. Boyaqish bandilar barcha azob-uqubatlarga chidadilar, lekin dinlaridan qaytmadilar. Ammo qaroqchi boshi Mosiy Shilo toqat qilolmay, dinidan qaytib musulmon bo‘ldi, gunohkor boshiga salla o‘radi, turklar podshosi ishonib, uni barcha bandilarga bosh qilib, bandixonaning kalitini qo‘liga berib qo‘ydi. Bechora bandilar uning bu ishidan ko‘p ranjidilar, chunki o‘z oralaridan chiqib, dinini yutib, zolimlar bilan birlashib ketgan battol qo‘l ostida bo‘lgandan ko‘ra, boshqa bir dinsiz qo‘l ostida bo‘lgan yaxshiroq ekanini bilardilar. Dar- voqe, shunday bo‘ldi. Mosiy Shilo bandilarning hammasini uch qator zanjirga bog‘ladi, arqon- ni suyakkacha botirib, chambarchas bog‘ladi. Hammani xo‘b savaladi, turklar bunday sado- qatli qulni topganlariga suyunib, aysh-ishratga kirib va shariatlarini unutib, mast bo‘lganlari- da, Mosiy Shilo oltmish to‘rt kalitning hamma- sini keltirib bandilarga ulashdi va: «Kishanlar- ni yechib daryoga tashlanglar, qo‘lingizga qilich olib turklarni chopinglar» deb buyurdi. Bundan kazaklar ko‘p o‘ljalar bilan yurtlariga qaytib kel- gan edilar va ularning bu ishlarini ko‘p zamon- largacha do‘mbirachilar xo‘b maqtab kuyladilar. 1 Trapеzont – Turkiyaning Qora dеngiz bo‘yidagi sha- harlaridan biri, savdo markazi. 128 Nikolay Gogol Askarboshilikka saylar ham edilar-ku, ammo de- vonaroq edi. Gohida har qanday dononing ham aqli yetmaydigan ishlar qilar, ba’zida esa juda tentakligi o‘tib ketar edi. Bud-shudini ichkilik- ka sarf qilib, Sechda hammadan qarzdor bo‘lib qoldi, buning ustiga, o‘g‘rilik qilib, sharmandasi chiqdi. Bir kecha birovning uyiga kirib, egar-jab- duqlarini o‘g‘irlab chiqib, araqfurushga garov- ga qo‘yibdi. Bu qil mishi uchun uni bozor joyda yog‘ochga bog‘lab qo‘yib, har kim kuchi yetguncha bir urib o‘tsin deb, oldiga bitta so‘yil tashladilar. Ammo uning burungi ishlari hammaga mashhur bo‘lgani uchun zaporojyеliklar orasida unga so‘yil ko‘taradigan hech kim topilmadi. Mosiy Shilo shunaqa odam edi. Lyaxning tepasiga yetib kelib: «Siz itlarni o‘ldi- radigan odamlar ham bor», – dedi. Ikkovi xo‘b olishdi; zarbadan ikkovining ham sovut va qal- qonlari qayrildi; lyax uning sovutini kesib tash- ladi, qilichining dami sovutdan o‘tib badaniga qadaldi. Kazakning temir ko‘ylagi qip-qizil qon- ga bo‘yaldi, Shilo bunga parvo qilmay, zabar- dast, baquvvat qo‘lini ko‘tarib, lyaxning boshiga chunonam urdiki, jez dubulg‘asi boshidan uchib ketdi, o‘zi gandiraklab yiqilib tushdi. Shilo uni chopishga, cho‘qintirishga tutindi. Yengilgan dush manni yana chopib nima qilasan, kazak! Orqangga qara! Kazak orqasiga qaramadi, o‘lgan lyaxning navkarlaridan biri kelib, bo‘yniga pichoq urdi. Shilo qayrilib qaradi, kushandasini tutay dedi, lekin u dorining tutini ichida g‘oyib bo‘ldi. Har tarafdan miltiq o‘qi yog‘ildi. Shilo gandirak- lab qoldi va yegan zaxmi qattiq ekanini fahmladi. Qo‘li bilan yarasini ushlagancha yiqildi; o‘rtoqla- 129 Taras Bulba riga qarab: «Alvido! Aziz o‘rtoqlar, dinimiz va yur- timiz Rossiya abadiy yashasin! Aslo putur yetma- sin!» – dedi. Quvvati ketgan ko‘zlarini yumdi, ka- zakning ruhi ko‘p azob chekkan tanasini tashlab ketdi. U tomonda Zadorojniy o‘z odamlari bilan chiqib keldi. Bo‘linma boshlig‘i Vertixvist saflarni o‘ng-u so‘lga surib kelar, Balaban ham maydon- ga o‘zini urgan edi. Taras bo‘linma boshliqlari bilan qichqirishib: – Og‘alar, qalay, qortiqda doringiz sop bo‘lgani yo‘qmi? Holingiz qalay, kazaklar, bo‘sh kelma- yapsizlarmi? – deb so‘radi. – Otamiz, dorimiz hali bor, kuch-quvvatimiz joyida, kazaklar bo‘sh kelmayaptilar! Kazaklar bir zo‘r berdilar. Saflarni ara lash- quralash qilib yubordilar. Past bo‘yli polkovnik, har tarafga sochilib ketgan odamlarini yig‘moq uchun: «Sakkizta rang-barang bayroq ko‘ta ring», – deb buyurdi. Lyaxlarning hammasi bayroq ta- giga to‘plandi. Ammo saflarini rostlab olguncha bo‘lmay, bo‘linma boshlig‘i Kukubenko askar- lari bilan o‘zini o‘rtaga urib, qorni katta, semiz polkovnikka hamla qilib qoldi. Polkovnik uning zarbiga dosh berolmay, otini burib qochdi. Ku- kubenko uning orqasidan uzoqqacha quvlab borib, askarlariga yo‘latmadi, yon tomonda tur- gan Stepan Guska buni ko‘rib, qo‘lida arqon bi- lan otining yoliga yotib olib, uning oldidan to‘sib chiqdi. Payt topib, uning bo‘yniga arqon tashladi. Polkovnik ikki qo‘li bilan arqonga yopishib, uni uzishga urindi, yuzlari momataloqdek ko‘karib ketdi. Ammo yaxshilab urilgan nayza allaqachon qornidan teshib chiqib, yerga qadaldi. Polkovnik yerga qoqilgandek shu yerda qoldi. Biroq Ste- |
