Kbk: 84(Ros-Rus)

97
Taras Bulba
guziv, Titarevskiy, Timoshevskiy bo‘linmalari bi-
rin-sirin yo‘lga tushdi. Yolg‘iz Peryaslavskiy bo‘-
linmasi yo‘q edi. Bu bo‘linma odamlari qattiq 
mast bo‘lib, o‘z nasibalarini o‘zlari uzdilar. Ular-
ning ba’zisi dushman qo‘lida bandilikda uyg‘on-
di, ba’zisi uyg‘onmasdan qora yer bag‘riga kirdi, 
ataman Xlib o‘zini ishtonsiz, ko‘ylakchan lyaxlar 
qo‘lida ko‘rdi.
Shahardagilar kazaklarning qo‘zg‘alib qolgan-
larini bildilar. Shahar aholisining hammasi de-
vor tagiga yig‘ildi. Kazaklar ko‘z o‘ngida jonli 
bir manzara paydo bo‘ldi; bir-biridan basavlat 
polyak pahlavonlari devor tepasiga chiqdilar. Oq 
g‘oz pati qadalgan mis dubulg‘alar quyoshdek 
yaltirar edi. Ba’zilar boshida qizil va ko‘k rang-
da har xil qalpoqlar; qalpoqlarning uchi qayril-
gan. Ustlarida zarbof kamzul, yengi tashlangan. 
Qilich va miltiqlariga oltin-kumush qadalgan; bu 
xil aslahalar ularga juda qimmatga tushar edi. 
Pahlavonlarning ustida bundan boshqa har xil 
zeb-u ziynatlar ko‘p edi. Hammadan oldinda qi-
zil zar qalpoq kiygan polkovnik savlat bilan keri-
lib turar edi. Polkovnik gavdasi yo‘g‘on, baland 
bo‘yli odam bo‘lib, qimmatbaho keng kamzul 
unga tor edi. Bosh tomondagi darvozalarga ya-
qin joyda past bo‘yli, qotmadan kelgan yana bit-
ta polkovnik savlat bilan turar edi; bu kishining 
kichkina, o‘tkir ko‘zlari qalin qoshi tagida o‘ynab 
turar; ingichka, qotma qo‘llari bilan har tarafga 
ishora qilib, buyruq qilar edi. O‘zi kichkina bo‘lsa 
ham askariy ishni yaxshi bilganligi ko‘rinib turar-
di. Undan nariroqda turgan uzun bo‘yli, sersoqol, 
sermo‘ylov, yuzlari qip-qizil bayroqbardor janob-
lari o‘tkir may, yaxshi ziyofat va maishatni yaxshi 

---

98
Nikolay Gogol
ko‘rar edilar. Xorunjiydorning orqasida birtalay 
boy-boyonlar turar edilar. Bularning ba’zisi o‘z 
puliga, ba’zisi podsholikdan, ba’zisi ota-bobo-
sidan qolgan qasrlarda nima bo‘lsa hammasini 
juhudlarga garovga qo‘yib, otlanib chiqqan edi-
lar. Amaldor va mansabdorlarning yuvindixo‘ri 
bo‘lgan yana har xil chakana-chukana odamlar 
ham ko‘p edi. Bu toifa odamlarni amaldorlar sav-
lat-u dabdaba uchun navkar va chokar qilib, zi-
yofatlarga ergashtirib, olib borardilar. Ular bo‘lsa, 
ziyofatlarda kumush qadah va tovoqlarni o‘g‘ir-
lab, ertasiga yana birorta mansabdor boyning 
aravasini minib, aravakashlik qilib ketaverar edi-
lar. Xullas, qal’a boshida har toifa odam bor edi. 
Bu odamlar ba’zida ichay desalar, pul topolmas 
edilar-ku, lekin urush deganda dabdaba uchun 
har qancha bo‘lsa sarf qilardilar.
Kazaklar saf-saf bo‘lib, qal’a tagida jim turar-
dilar. Bularning hech qaysisida oltin-kumush 
yo‘q, faqat qilich dastalari, miltiq qo‘ndoqlari go-
hida ko‘rinib qolar edi. Urushga yasanib chi qish 
kazaklarda odat emas. Kiygan sovutlari ham, ki-
yimlari ham sodda, boshlaridagi qo‘y terisidan 
tikilgan qora telpaklari uzoq-uzoqdan qorayib 
ko‘rinar edi.
Zaporojyеliklarning saflaridan ikki kishi ol din-
ga chiqdi. Biri yosh, ikkinchisi qariroq, ikkovi ham 
gapga chechan, ishga ham chaqqon va epchil edi. 
Bularning birini Oxrim Nash, ikkinchi sini Miki-
ta Golokopitenko der edilar. Ular 
ning ketidan 
Demid Popovich ham chiqdi. Keng yag‘rinli bu 
odam ko‘pdan beri Sechda yurar, Andrianopolga 
ham borgan, ko‘pni ko‘rgan, o‘tda yongan, boshi-
ga qora moy surtilgan va mo‘ylovlari kuygan hol-

---

99
Taras Bulba
da Sechga qochib kelgan edi. Lekin Popovich endi 
yana tuzalib, sochi qop-qora, qalin mo‘ylovlari 
ham o‘sib juda basavlat, baquvvat bo‘lib ketgan, 
so‘zga usta, uzib-uzib oladigan odam edi.
– Hoy, qizil chopon polvonlar, shop-shalopla-
ringiz-ku, juda vahimali, kuchlaringiz qalay ekan, 
shuni bilgim keladi!
Qal’a tepasida turgan yo‘g‘on askarboshi:
– Shoshmay turinglar! Hammangizni bog‘lab 
olay! Sho‘rlik qullar, miltiq bilan otlarni bu yoqqa 
beringlar. Sheriklaringni bandi qilib, bog‘lab kel-
ganimni ko‘rdinglarmi! – der edi.
Qo‘l-oyog‘i arqon bilan bog‘langan zaporojyе-
liklarni qal’a tepasiga chiqarib ko‘rsatdilar. Ol-
dinda ataman Xlib mastlikda qanday yotgan 
bo‘lsa, shu holda, shalvarsiz, ko‘ylakchan turar 
edi. O‘z kazaklari oldida yalang‘och turganidan 
hamda uxlab yotganida itdek bandga tushgani-
dan nomus qilib, ko‘zini yerga tikkancha turar 
edi. Ko‘pni ko‘rgan boshidagi sochlar bir kechada 
oqarib ketgandi.
Pastdagi kazaklar:
– Xlib, xafa bo‘lma, xalos qilib olamiz! – deb 
qichqirardilar.
Bo‘linma atamani Borodatiy ham qichqirib:
– Og‘ayni, xijolat bo‘lma! Yalang‘ochlayin seni 
tutib olganlariga sen aybli emassan; bunaqa ishlar 
har bir kishining boshiga tushadi, ammo seni avra-
tingni yopmasdan ko‘rsatgan ularga uyat, – dedi.
– Uyquda yotganlar bilan urishishga botir 
ekansizlar-a! – dedi Golokopitenko qal’adagilarga 
qarab.
Yuqoridagilar ularga qarab:
– Shoshmanglar, hali kokilingizni kesib olar-
miz! – dedilar.

---