Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
88
Nikolay Gogol qolgan edilar; ko‘zidan uyqu o‘chmagan, mastli- gi yaxshi yozilmagan zaporojyеliklar to‘s-to‘polon bo‘lib askarlar ketidan quvlaganlarida faqat ke- yinda qolgan saflargina ular bilan otisha-otisha shaharga kirib ketdilar. Askarboshi hammani yig‘ishga buyruq berdi; hamma yig‘ilib boshlaridan bosh kiyimlarini olib jim bo‘lishganda, askarboshi dedi: – Hurmatli og‘alar, bu kecha ana shunday voqea bo‘ldi; ichkilikning oqibati shunaqa bo‘la- di! Dushman yana bizni ana shunaqa haqorat- lar qilib ketdi!.. Sizlarga odat ekan-da, araqni ozroq oshirishga ruxsat berilsa, boshingiz bilan cho‘mib ketasizlar. Iso dini yo‘lida jonbozlik qila- digan askarlarning dushmani shalvaringizni ye- chib ketishi u yoqda tursin, basharangizga tupu- rib ketsa ham bilmaysizlar. Kazaklar ayblarini bilganliklaridan boshla rini quyi solib turardilar. Bitta Nezamaynovskiy bo‘lin- masining atamani 1 Kukubenko so‘z qotib aytdi: – Ota, shoshma. Askarboshi askarlar oldida so‘z aytayotganda uning ro‘parasiga chiqib, bi- ror gap aytish odobsizlik bo‘lsa ham, haqiqatni aytish ke rak. Sen biroz nohaq koyiding. Agar safarda, jang vaqtida, qiyinchilik paytida ichib mast bo‘lsalar, ayb, albatta, yigitlarimizda bo‘lar edi, bu holda ularni o‘limga hukm qilsang ham, haqing bor edi. Ammo hammamiz bekor edik, shahar yonida behuda umr o‘tkazar edik. Ro‘za vaqti yoki dinimiz buyurgan boshqa bir taqiq vaqti emas edi, bekor qolgan odam ichmasdan bo‘ladimi? Bu gunohkorlik emas. Lekin yaxshi- 1 Ataman – kаzаklаrdа tayinlangan boshliq yoki аskаr- bоshi. 89 Taras Bulba si shuki, biz endi begunoh kishilar ustiga hujum qilish qanaqa bo‘lishini ularga ko‘rsatib qo‘yay- lik. Avval ham ko‘p yaxshi tanbehlarini bergan edik-ku, lekin endi shunday kaltaklaylikki, bitta- si ham uyiga eson-omon yetib ololmasin. Bo‘linma atamanining so‘zi kazaklarga yoqdi. Juda yerga qarab qolgan boshlarini ko‘tardilar, ko‘zlari: «Kukubenko yaxshi gapirdi!» deb uning so‘zini ma’qulladilar. Askarboshi yonida turgan Taras Bulba bo‘lsa: – Askarboshi, Kukubenko haqiqatni gapirgan- ga o‘xshaydi! Bunga nima deysan? – deb qo‘ydi. – Nima ham derdim? Bunday o‘g‘ilni tug‘dir- gan otaga balli deyman, xolos. Koyimoq, so‘kib gapirmoq katta donolik emas, odamning boshiga kulfat tushganda uni koyib, yana xafa qilmasdan ko‘nglini ko‘taradigan, dalda va darmon beradi- gan gaplar kerak. Suv ichib, tashnaligi qongan otga bir qamchi berganda qanday irg‘isa, odam- ni ham shunday o‘ynatadigan gap aytmoq kerak, donolik deb shuni aytadi. Men o‘zim bir-ikki og‘iz so‘z aytib, ko‘ngillaringizni ko‘tarib qo‘ymoqchi edim, biroq Kukubenkoning fahmi yetib, mendan oldinroq aytib qo‘ydi. «Askarboshi ham ma’qul gapirdi!» dedilar tur- gan yigitlar. Oradan yana bir nechalar «ma’qul gap» dedilar. Ko‘k kaptardek savlat bilan tur- gan mo‘ysafidlar ham boshlarini irgab, oqargan mo‘ylovlarini burab ohistagina: «Yaxshi, ma’qul gap aytildi!» – deyishdi. Askarboshi yana so‘zlab: – Og‘alar, endi quloq solinglar, qo‘rg‘onga o‘rmalab chiqmoq, ajnabiy nemis ustalari sin- gari lahm qazimoq biz kazaklarga munosib ish emas, buni dushmanlar qilsin, bizga yarashmay- 90 Nikolay Gogol di. Ammo bizga ma’lum bo‘lgani shuki, chamasi, dushman ko‘p zaxira olib kirmabdi. Chunki ot-ara- valari kam edi. Shahar xalqi och, kirgan ovqatni biryo‘la yeb qo‘yadi. So‘ngra otlarga ham yem-xa- shak ke rak. Qaydam, birorta avliyolari panshaxa bilan osmondan tashlamasa... buni ham Xudo biladi, ularning ksendzlari gapdan boshqani bil- maydi. Harqalay, shahardan chi qishga majbur bo‘lishi turgan gap. Uch to‘daga bo‘linib, uch dar- voza qarshisida uch yo‘lni to‘sib turinglar. Kat- ta darvoza oldida besh bo‘linma tursin, boshqa darvozalar ning har qaysisida uch bo‘linmadan tursin. Dyad kivskiy va Korsunskiy bo‘linmalari pistirmada tursin! Polkovnik Taras ham askar- lari bilan pistirmada tursin! Titarevskiy bo‘lin- masi bilan Timoshevskiy bo‘linmasi aravalarning o‘ng tomonini saqlab tursinlar. Shcherbinovskiy va Stebli kivskiy bo‘linmalari yuqoridan chap to- monni saqlasinlar! Gapga chechanroq azamat- lar safdan chiqib, dushmanga gap otib, jahlini qo‘zg‘asin! Lyax degan xalqning miyasi bo‘lmay- di, so‘kkanga aslo chidamaydi, shu bugunning o‘zidayoq hammasi shahardan gurillashib, chiqib qolishsa ham ajab emas. Bo‘linma atamanlari, har qaysingiz o‘z qo‘shiningizni ko‘zdan o‘tka- zing, kimning odami kam bo‘lsa, Pereyaslavs- kiy bo‘linmasining qolgan odamlaridan qo‘shib olinglar. Qaytadan har bir narsangizni ko‘zdan o‘tkazing! Bosh og‘rig‘iga hammaga bir kosadan araq, bittadan non berilsin. Ammo kecha yegan- laring hali ham hazm bo‘lmagandir, kecha shun- day ovqatxo‘rlik bo‘libdiki, kechasi hech kimning qorni yorilmaganiga hayronman. Sizlarga yana bir nasihat; agar birorta araqfurush juhud biror |
