«kimyo texnologiya» fakulteti «oziq-ovqat texnologiyasi» kafedrasi

Miya sirka ko‘shilgan sovo‘q suvda ivitiladi. 1-2 soatdan sung suvdan olmay turib pardasi va yirik kon tomirlari olib tashlanadi.
Jigarning muzi eritiladi va ut yullari kesib olinadi, pichokning yuzi bilan uriladi, pardasi kesib olib tashlanadi. Muzlatilgan jigar bloklarda eritilganda chikit mikdori mol jigari uchun 14 %, chuchka jigari uchun 8 foizni tashkil etadi.
Bo‘zok va kuyning buyragida 0,5 sm ga yakin yog‘ katlami koldirilib ortikchasi kesib olinadi. Koramol buyragidagi yog‘ pardasi bilan birga olinadi. Koramolning buyragi o‘rtasidan ikkiga ajratilib yomon xidli moddalarini yo‘qotish uchun sovo‘q suvda 3-4 soat ivitiladi.
Til tozalanib, bug‘izi kesiladi.
Koramolning oshkozoni agdarilib, okar suvda 8-12 soat ivitiladi, yaxshilab tozalanadi va yuvib tashlanadi. Shundan keyin kaynok suvga pishiladi, shillik pardasi olib tashlanadi va sovo‘q suvda (suvni almashtirgan xolda) 3-4 soat yuviladi.
Ichaklarni kayta ishlash. Xayvon ichaklari kolbasalar tayyorlashda xamda muso‘qa asboblari, tennis torlari va boshka maksadlar uchun ishlatiladi. Koramollarning ichak to‘plami (komplekti) ko‘yidagicha: kizilungach 0,4-0,8 m, un ikki barmok ichak 1,5 m, ingichka ichak 28-42m, chanbar ichak 5,5-10,2m, kurichak 0,7-2m, to‘g‘ri ichak 0,3-0,8 m, kovo‘q 0,15-0,4m o‘zunlikda bo‘ladi. Korin bushligidan olingan ichaklar tozalanadi, yog‘ bo‘laklari sidirib olinadi va navlarga ajratiladi. Ularni yuvib tozalashda 50-54S li issik suvlardan foydalaniladi. Tozalangan ichaklar kuritish shkaflarida kuritiladi va boshka sexlarga topshiriladi.
Parrandalarning sub mahsulotlari. Parranda go‘shtining orik-semizligi va ishlov berishning kay darajada bajarilishiga karab, chikitga chikish mikdori 4 dan 34 % gachani tashkil etadi. Bularga asosan boshi, panjalari (xuroz bo‘lsa – toji, yuragi, putakasi, jigari, terisi va kesganda xosil bo‘lgan go‘sht kiymalari) kiradi.


Endokrin-ferment mahsulotlari.
Chorva mollarning endokrin-ferment mahsulotlari insonlar uchun nixoyat zarur xayotiy axamiyatga ega bo‘lgan gormon ferment va biostimulyator xisoblanadi. Bu mahsulotlar moddalar almashinuvi jarayonini boshkarishi bilan bir katorda organizm faoliyati jarayonida faol katnashadi.
Endokrin-ferment mahsulotlarni biologik jixatdan yangi xozirga kadar aniklamagan, faolligi ayrim xastaliklarni soglomlashtirishdagi tutgan o‘rni aniklangan, ularning kiymati kun sayin ortib bormokda. Bu mahsulotlardan insonlarni davolashda, turli xil dorivor (preparat) sifatida foydalanilmokda.
Endokrin-ferment mahsulotlari o‘zining turlari va xususiyatlariga ko‘ra ularni to‘plashda, saqlash va kayta ishlashda maxsus talablar mavjud. Bular tarkibidagi oksilli birikmalar va biologik faol moddalar mikdori xamda xususiyatlari bilan belgilanadi.
Yirik go‘sht kombinatlarining suyish sexi tarkibida endokrin bo‘limini tashkil etish va sovutgichlar (-40-50⁰S gacha), asbob-uskuna va kayta ishlov berish jixozlari bilan tez ta’minlash xozirgi zamon talabidir.
Xozirgi vaktda ayrim go‘sht kombinatlarida mol suyish va suyilgan tanaga ishlov berish, ichki organlarning olish sexida bir kancha turdagi endokrin-ferment va maxsus maxsulotni tuplash, dastlabki ishlov berish va maxsus korxona xamda labaratoriyalarda ulardan organoterapevtik preparatlar tayyorlash ishlari olib borilmokda.
Suyilgan xayvon tanasidan kuyidagi endokrin-ferment mahsulotlari olinmokda:

• 
  barcha turdagi xayvonlarning gipofizi, oshkozon osti bezi, buyrak usti bezi;
  
• 
  barcha turdagi bug‘oz xayvonlarning yuldoshi.
  
• 
  koramollarning gipotalamusi, bo‘qok bezi;
  
• 
  jinsiy balogatga etgan urg‘ochi xayvon tuxumdoni, sarik tanachasi;
  
• 
  jinsiy balogatga etgan koramol urugdoni;
  
• 
  chuchka oshkozoning shilimshik kavati;
  
• 
  koramollarning to‘rkorni va sikma shilimshik pardasi;
  
• 
  koramol va chuchkalarning ingichka ichak shilimshik pardasi;
  
• 
  yosh emizikli bo‘zok va qo‘zichoklarning oshkozon-sikma kismi;
  

Maxsus mahsulotlardan:

• 
  barcha turdagi xayvonlarning jigar uti va embrioni;
  
• 
  barcha turdagi xayvonlarning jigar uti va embrioni;
  
• 
  koramollarning o‘zinchok miyasi;
  
• 
  koramol va chuchkalarning qoni shular jumlasidandir.
  

Shuningdek, xayvonlarning muskul to‘qimasi, jigari upkasi, bezi va xokazo xamda ksmlari foydalanish maksadida olinadi. Endokrin-ferment va maxsus deb topilgan xayvonlardan olinadi. Maxsulot to‘plashda sanitariya-gigiena koidalariga rioya kilish talab etiladi. Jumladan, idish-tovoklar va asbob-uskunalarning toza bo‘lishi talab etiladi. Agar xomashyo tarkibida tozaligi va sog‘ligi gumon kilinsa yoki potologik o‘zgarishlar bo‘lsa, ular tashlab yuboriladi. Maxsulot to‘plash kiska vakt (1soat) ichida bajarilishi talab etiladi. Aks xolda uning tarkibi va sifati bo‘ziladi. Maxsulotni tezda konservalash uchun muzlatish ishlari olib yuboriladi.