«kimyo texnologiya» fakulteti «oziq-ovqat texnologiyasi» kafedrasi

Teriga va ichakka ishlov berish
Teriga ishlov berish va jo‘natish. Mol terisiga texnologik ishlov berish jarayonida bir kancha o‘zgarishlar yuz beradi. Jumladan, uning junlari tozalanadi, epidermis va teri osti Yog‘ katlami olib tashlanadi.
Ko‘zatishlardan ma’lum bo‘lishicha, yangi suyilgan mol terisining tarkibida 65-70 foiz suv, 28-30 foiz oksil, 0, 5-15 foiz yog‘ yog‘simon moddalar, 0, 3-1 foiz meniral moddalar, 0, 2-0, 5 foiz uglevodlar bo‘lishi aniklangan. Teridagi quruq moddalar, asosan oksildan tashkil topgan bo‘lib, kollagen, elastin, retikulin kabilardan iborat. Terini baxolash ishlari olib boriladi.
Teri salmogi mollar yoshi, jinsi, orik-semizligi, axtalanganligi va boshka xususiyatlarga ko‘ra turlicha bo‘ladi. Masalan, bo‘zoklardan yoshiga ko‘ra 10kg dan 13kg gacha olinsa, novoslardan 13-17 kg, sigirlardan 13-17kg dan 25 kg gacha, naslli bo‘qalardan 25-30kg va undan xam yukori massada teri olinadi. Terilar sifatiga ko‘ra 1, 2, 3, va 4 navlarga bo‘linadi.
Terilar tuzlanadi. Bunda teri massasiga ko‘ra 20-25 foiz tuz sepiladi va 5-7 kun saklanadi xamda kutiriladi. Kuritilgan terilar taxlanadi va chala tayyor mahsulotlar kun zavodlariga jo‘natiladi.
Ichaklarni kayta ishlash. Xayvon ichaklari kolbasalar tayyorlanda xamda musika asboblari. Tennis torlari va boshka maksadlar uchun ishlatiladi. Koramollarning ichak to‘plami (komplekti) kuyidagicha: kizilungach 0,4-0,8 m, un ikki barmok ichak 1,5 m, ingichka ichak 28-42 m, chanbar ichak 5,5-10,2 m, kurichak 0,7-2 m, to‘g‘ri ichak 0,3-0,8 m. kovo‘q 0,15-0,4m o‘zunlikda bo‘ladi. Korini bushligidan olingan ichaklar tozalanadi, yog‘ bulaklari sidirib olinadi va navlarga ajratiladi. Ularni yuvib tozalashda 50-54⁰S li issik suvlardan foydalaniladi. Tozalangan ichaklar kuritish shkaflarida kuritiladi va boshka sexlarda topshiriladi.


Yog‘ni kayta ishlash.
Yog‘ni kayta ishlash, asosan, go‘sht kombinatlarida maxsus moslashtirilgan va takomillashtirilgan, bug‘ bilan isitiladigan kozonlarda eritiladi. eritilgan toza yog‘ kimyoviy tarkibi va fizik xususiyatlariga ko‘ra xom yog‘dan fark kiladi. Ayrim xayvon (koramol, kuch, echki va tuya) ularning yog‘i kattik bo‘lsa, ba’zi (chuchka, ot, g‘oz, tovo‘q) larniki ‘yarim yumshok yoki yumshokrok bo‘ladi. Teri osti yog‘i ichki bo‘shliklarning yog‘iga karaganda bir ozi kattikrok bo‘ladi. Shuningdek, yangi tug‘ilgan xayvonlarning yog‘i kattalarnikiga karaganda yumshokrok bo‘ladi.
Koramollarning eritib kotirilgan yog‘i sargish rangda bo‘ladi. U, asosan, buyraklar atrofida, tos bushligi devorlarida, ichak pardasida, ingichka va yug‘on ichaklar, katta tur xamda katkorin, shirdonning tashki tomonidan va boshka joylarida tuplanadi. Yog‘ mikdori xayvonlarning orik-semizligiga xam bog‘liq bo‘ladi.