Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
116 
library.ziyonet.uz/ 
 
oʻxshamasdi. Mana bugun Qashqatoyev bir baqirib berishi bilan u xuddi intizomli 
oʻquvchidek itoatkorona oʻrniga oʻtirib qoldi. Keyin nima boʻladi? Odamlar unga 
ishonishadi, u boʻlsa toʻgʻri gapni aytishdan qoʻrqadi. Har gapida oʻzini ehtiyot qilib 
gapiradi. Buni unga kim oʻrgatdi? Mayli, Tanaboy qoloq odam, oddiy kolxozchi boʻlsin, 
ammo u savodli, hamma narsani biladi, butun umr rahbar boʻlib yuradi-ku. Bularning 
hammasi Segizboyevlar va Qashqatoyevlar aytganidek emas ekanligini nahotki Choro 
payqamasa! Ularning soʻzlari sirti yaltiroq, aslida esa yolgʻon va safsatadan iborat 
ekanligini nahotki bilmasa. U kimni aldayapti, nima maqsadda? 
 
Choro chopaverib qizib ketgan yoʻrgʻani jilovidan tortib yetib olganida, yonma-yon 
ketayotganlarida ham Tanaboy unga oʻgirilib qaramadi. 
 
– Men birga qaytamiz deb oʻylagan edim, Tanaboy – dedi u nafasini rostlab. – Qarasam, 
sen joʻnab qolibsan... 
 
– Senga nima? – dedi hamon unga qaramay Tanaboy. – Oʻz yoʻlingga ketaver. 
 
– Kel, gaplashib olaylik. Yuz oʻgirma, Tanaboy. Doʻstona, kommunistlarcha 
gapirishamiz, – gap boshladi Choro va gapi ogʻzida qoldi. 
 
– Men senga doʻst emasman, buning ustiga endi kommunist ham emasman. Ha, sen ham 
koʻpdan beri kommunist emassan. Tilyogʻlamalik qilyapsan. 
 
– Sen buni jiddiy gapiryapsanmi? – soʻradi Choro, past ovoz bilan. 
 
– Albatta, jiddiy. Soʻz tanlashni ham oʻrganganim yoʻq. Nimani, qayerda va qanday 
gapirishni ham bilmayman. Xayr boʻlmasa, sen toʻgʻriga ketasan, men esa bu yoqqa 
burilaman. – Tanaboy otni yoʻldan chetga burdi, qayrilmasdan va doʻstining yuziga biron 
marta ham qaramasdan otni toʻgʻri dala orqali toqqa haydab ketdi. 
 
U Choroning murdaga oʻxshab oqarib ketganini, qoʻlini choʻzib buni toʻxtatishni 
istaganini va keyin tomirlari tortishib, koʻkragini ushlagancha, yoʻrgʻaning yoliga yotib 
olganini, ogʻzini kappa-kappa ochib nafas olayotganini koʻrmadi. 
 
– Ahvolim chatoq, – pichirladi Choro, chidab boʻlmas ogʻriqdan gʻujanak boʻlib, – voy, 
ahvolim yomon! – xirillardi u koʻkarib, nafasi qisilib. – Tezroq, ovulga, Gulsari, tezroq, 
ovulga. 
 
Yoʻrgʻa qorongʻi, kimsasiz dashtda ovul sari uchib borardi, ustidagi odamning ovozi otni 
choʻchitardi, ovozida allaqanday qoʻrqinchli, vahimali narsa bor edi. Chopib borayotib 
Gulsari qoʻrquvdan pishqirar va quloqlarini chimirardi. Odam esa egar ustida azob 
chekar, gʻujanak boʻlib, titragan qoʻllari va tishlari bilan otning yoliga mahkam yopishib 
olgan edi. Tizgin chopib borayotgan Gulsarining boʻynida osilib borardi. 

---