Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
25 
library.ziyonet.uz/ 
 
kulishar, qiyqirishar edi: 
 
– Ochigʻini ayt, qachon qimiz keltirasan? 
 
– Biz bu yerda ertalabdan kechgacha dalada ishlaymizu, sen boʻlsang saman otda sayr-
tomosha qilib yurasan! 
 
– Kim sizlarni ushlab turibdi? Yilqichilikka oʻting. Faqat erlaringga tayinlab qoʻyinglar, 
oʻzlariga boshqasini qidirishsin. Togʻda sumalakday muzlab qolasizlar. 
 
– Ho, hali shunaqami! – yana uni tortqilay boshlashardi. 
 
Tanaboy hech kimni saman yoʻrgʻaga minishga yoʻl qoʻymasdi. Hatto uchrashganida 
darhol kayfiyati oʻzgaradigan va otini sekin yuritishga sababchi boʻladigan oʻsha ayol 
ham biron marta uni minmagan. Ehtimol, u buni istamagan hamdir. 
 
Oʻsha yili Tanaboyni kolxoz taftish komissiyasiga saylashgandi. U ovulga dam-badam 
kelib turar va deyarli har gal bu ayol bilan uchrashar edi. U idoradan koʻpincha 
achchiqlanib chiqardi. Gulsari uning koʻzlari, ovozi, qoʻllarining harakatiga qarab buni 
sezardi. Ammo bu ayol bilan uchrashganida u doim ochilib, hushfe’l boʻlib qolardi. 
 
– Hay-hay, sekinroq, qayoqqa shoshasan! – shivirlardi u oʻynoqi otini tinchlantirib va 
ayol bilan tenglashib olgach sekin haydardi. 
 
Ular nima haqdadir asta gaplashishar, ba’zan indamay borishardi. Gulsari xoʻjayinining 
yuragidagi alam qanday tarqalayotganligini, uning ovozi qanday muloyimlashib 
borayotganligini, qanday mehr-shafqatli boʻlib ketayotganligini qoʻlidan his qilardi. 
Shuning uchun ham u oʻzlari yoʻlda bu ayolni quvib yetishlarini yaxshi koʻrardi. 
 
Kolxozda turmush ogʻirligini, mehnat kuniga deyarli hech narsa tushmayotganligini, 
taftish komissiyasining a’zosi Tanaboy Bakasov qanday qilib shunday ahvol yuz 
berayotganligini, davlatga ham bir narsa berish mumkin boʻladigan, odamlar ham 
bekorga ishlamaydigan kunlar qachon kelishini soʻrab surishtirib, idoradagilarning 
boshini qotirayotganligini ot qayoqdan bilsin. 
 
Oʻtgan yili hosil bitmadi, yem-xashak qahatchiligi boʻldi, bu yil tumanning yuzi yerga 
qaramasin deb boshqalar uchun ham plandan tashqari don va mol topshirishdi, oxiri nima 
boʻladi, kolxozchilarning hollari nima kechadi – bunisi noma’lum edi. Vaqt oʻtib borardi, 
urushni esdan chiqara boshlashdi, lekin tomorqadan olganlari va dalalardan yashirincha 
tashib keltirganlari bilan hamon ilgarigiday kun kechirishardi. Kolxozda pul ham yoʻq 
edi: gʻalla, sut, goʻsht – hammasi zarariga topshirilardi. Yozda chorvachilik rivojlana 
boshlardi, qishda esa uning ahvoliga maymunlar yigʻlardi, mollar tanqislik va sovuqdan 
qirilardi. Zudlik bilan qoʻtonlar, molxonalar, yem-xashaklar uchun bazalar qurish kerak 
edi, qurilish materiallarini esa hech qayerdan topib boʻlmas va ularni topib berishga ham 

---