M kariyev, R. Alimov

Ill bob. QON KETISH VA QON YO‘QOTISH. 
HARB1Y SHAROITDA QON QUYISH 
Qon ketish va qon yo‘qotish 
Mashg‘ulotning maqsadi: yaradorlarda qon ketishining yetarli da- 
volash prinsiplarini o‘rganish. Talabalarni tibbiy punkt va jonlanti- 
rish maydonida qon ketishni vaqtincha to'xtatish usullariga o‘rgatish. 
0‘quv savollari: urushda qon ketish, yaradorlar olimining saba- 
bi. Qon ketish tasnifi. 0‘tkir qon yo'qotish klinikasi. Tibbiy ko‘chirish 
bosqichi va jang maydonida qon ketishni vaqtincha to‘xtatish usuliari. 
Mashg‘uIotni o‘tkazish uslubi: mashg‘ulot o‘quv xonasi, bemor- 
xona bo'limida o‘tkaziiadi. 0‘quv xonada qon ketishning nazariy sa- 
vollar tasnifi va klinikasi ko'rib chiqiladi. 
Bemorxonada ko'p qon yo'qotgan bemorlar ko'rsatiladi. O
l
quv 
xonasida 
talabalar 
qon 
ketishni 
vaqtincha 
to'xtatish 
usullarini 
o'tganadilar, bir-birlariga jgut, bosuvchi bog'lam qo‘yadilar, magistral 
tomirlarni barmoq bilan bosadilar, qo‘l-oyoqni maksimal bukadilar. 
«Qo‘l-oyoq shikastlanganda qon ketishni vaqtincha to'xtatish», jgut- 
lar individul bog‘lov paketi, qon to'xtatuvchi qisqichlarning turiari. 
Mashg‘ulot mazmuni: urushda qon ketishi yaradorlar oMimining 
sababidir. 
Ikkinchi jahon urushida jang maydonida qon ketishdan 
0
‘lganlar 
hamma o‘lgan yaradorlarning 50% ini tashkil qildi. (M.F.Glaznov, 
1953-yil). 
V.l.Struchkov (1953) bo'yicha jang maydonida qon ketishdan 
o‘lganlarning 61% i qorin va ko‘krak bo‘shlig‘i tomirlari jarohatiga, 
36,1% i qo‘l-oyoqlarning yirik tomirlari jarohatiga, 29% i boshqa 
soha tomirlari jarohatiga to‘g‘ri keladi. 
V.I. Byalik (1953) hayot uchun xavfli bo‘lgan tashqi va ichki 
qon ketishlarda jarohat joylashishini o‘rgandi. Uning ma’lumotiga ko‘ra 
tashqi qon ketishdan o‘lganlar ichida qo‘l-oyog‘i shikastlanganlar 
(86,9%) yarador shaxslardan ustun turadi. Hayot uchun xavfli ichki 
qon ketishlar ichida qorin jarohati 41%, torakoabdominal jarohatlar 
20%, chanoq 8%, boshqa jarohatlar 1% ni tashkil qiladi. 
Shunday qilib, qon ketish muammosining aktualligi jarohat aso- 
ratidan o'lim oqibatlarining pasayishi jang maydonida yaradorga o‘z 
vaqtida birinchi tibbiy yordam hamda vrachlik, malakali yordamni 
tibbiy ko'chirish bosqichlarida ko‘rsatishni tashkil qilishni bilish bi- 
lan aniqlanadi.