M kariyev, R. Alimov

Anaerob klostridial infeksiya 
Klostridial spora hosil qiluvchi anaerob, yana gazli gangrena nomi 
bilan ma’lum spetsifik anaerob infeksiya Ikkinchi jahon urushida 
1-2% yaradorlarda kuzatilgan. Bu eng og‘ir yara infeksiyalaridan biri 
bo‘lib, 20-50 % hollarda o'limga olib keladi. Ularning rivojlanishiga 
mikroorganizmlar hayot faoliyatining bir qator qulay sharoitlari: kat- 
ta massiv shikastlangan va o'lgan to'qimalar, yaralaming ko‘p chu- 
qur cho‘ntaklari va mushaklararo yoriqlarini yot jism va detritlar 
bilan to‘lganligi; yarani tuproq bilan ko‘p ifloslanganligi; qon tomir 
shikastlari natijasida qon aylanishining buzilishi, qo'l-oyoqda jgutning 
uzoq muddat turganligi, ko‘p qon yo‘qotish, yaralaiga kech va to'liq 
ishlovi bo'Imagan jarrohlik ishlovi, ko'rsatilmagan hollarda yaraga chok 
qo‘yish. 
Anaerob infeksiyani chaqiruvchi asosiy to‘rt turi ma’lum. Gazli 
gangrena klostridiyasi (Cl perfringens) 
intensiv
gaz hosil qilish xu- 
susiyatiga ega bo'lgan kuchli nekrotoksik va gomotoksik toksinlarni 
chiqaradi. Zararli shish klostridiyasi (Cl oedematicus) to'qimalarda 
tez tarqaluvchi shishni chaqiradi. To'qimalami erituvchi klostridiy 
(Cl hystoliticum) proteolitik fermentlar chiqarib atrof to'qimalarning 
tez erishiga olib keladi. 
Septik klostridiy (Cl septicum) to’qimalarda gaz hosil qilish, shish 
va to'qimalarning chirishli parchalanishini chaqiradi. 
194 

---

Anaerob infeksiya dumba. son va boldir sohalarini yaralanishla- 
rida ko‘proq uchraydi. Oyoqlarda anaerob infeksiya qo‘ldagiga nis- 
batan 5 marta ko‘p uchraydi. Lining rivojlanishiga bir qancha omil- 
larga bogliqlik tomonlari bor. 
Yilning bahor — kuz oylarida maksimal boMib (loygarchilik, nam- 
garchilik) minimal yoz oylariga to‘g‘ri keladi. Yaralanish vaqtida ki- 
yim parchalarining yaraga kirishi anaerob infeksiya manbayi bo'lib 
hisoblanadi. 
Parchali yaralanishlarda anaerob infeksiyaning asorati o‘qli yara- 
lanishga qaraganda 1,5 marta, ko‘r yaralarda teshib o'tgan yarala- 
nishga qaraganda 2 marta ko'p uchragan. 
Qo‘l-oyoqlar yaralanib, suyaklar sinishi bilan bo'lganda, yumshoq 
to‘qimalarning yaralanishiga qaraganda 3,5 marta; magistral qon tomir 
shikastlarida 8 marta ko‘p uchraydi. Yaralarda anaerob infeksiyalar 
monomikrob shaklida emas, balki polimikroblidir. Bu o‘z navbatida 
tashxis qo'yish, oldini olish va davolash chora-tadbirlarini ancha qi- 
yinlashtiradi.