Mavzu: Diagnostikaning umumiy jarayonlari va texnik diagnostika vositalariga qo'yilgan talablar. Avtotransport vositalari harakat xavfsizligini ta'minlovchi

6.3 Tormozlanish xususiyatlarini diagnostikalash stendlarining tasnifi 
Doimiy qo‘zg‘almas sharoitda tormoz tizimini diagnostikalash orqali uning 
texnik holati to‘g‘risida to‘liq axborot olinadi (6.1-rasm). 
Avtotransport korxonalari va texnik xizmat ko‘rsatish stansiyalarida, 
diagnostikalash asosan stendlarda bajariladi. Stend shunday qurilmaki, unda 
transport vositasining yo‘ldagi harakati shakllantiriladi (taqlid (imitatsiya) 
qilinadi). 
Maydonchali inersion tormoz stendi: Maydonchali inerstion tormoz 
stendida (6.2-rasm) transport vositasining tezligi 6–12 km

soatga yetkazilib, so‘ng 
maydonchaning ustida birdan tormoz beriladi va tormozlanish yo‘li aniqlanadi. 
Tormoz tizimini stendlarda sinash 
Maydonchali stendda 
Rolik (baraban)li stendda 
Energiya mexanizmli 
Kuch mexanizmli 
15.1-rasm. Tormoz tizimini diagnostikalsh usullari 

---

15 
Bu stend tormoz tizimining ekspress-diagnostikasida ishlatiladi. Ekspress-
diagnostikalash oldindan belgilangan vaqt ichida parametrlarning cheklangan soni 
bo‘yicha o‘tkaziladi.
Tormozlanish jarayonida yuzaga keladigan transport vositasining inersiya 
kuchlari va shinalar bilan maydoncha orasida paydo bo‘ladigan ishqalanish 
kuchlari platformalarning siljishiga olib keladi, u esa datchiklar yordamida qabul 
qilinadi. Siljish tormoz kuchiga proporsionaldir. Bunda paydo bo‘ladigan inersiya 
kuchlari transport vositasining tormoz kuchlariga to‘g‘ri keladi. Agar tormoz 
samarasiz bo‘lsa, u holda transport vositasi g‘ildiragi stend maydoni bo‘yicha 
aylanib ketaveradi va maydonchalar siljimaydi. Tormoz samarali bo‘lsa, g‘ildirak 
maydonda to‘xtaydi, inersiya hamda ishqalanish kuchlari ta’sirida transport 
vositasi va u bilan birga maydonchalar oldinga qarab harakatlanadi. Har bir 
maydonning siljish miqdorini datchik yordamida o‘lchov asbobi yozib boradi.
Bunday stendning afzalliklari: tezkorligi; tayyorlanayotganda va ishlatishda 
kam metall va energiya sarfi; tormozga umumiy baho berishning qulayligi. 
Kamchiligi: g‘ildiraklar bilan maydonchalar orasidagi ilashish koeffitsientining 
o‘zgarishi sababli ko‘rsatkichlar past turg‘unlikka ega. Undan tashqari, transport 
vositasi tormozlanayotganda maydoncha ustida qiyshiq turib qolishi mumkin. 
Shuning uchun bunday stendlar keng qo‘llanmay qolgan. 
Yuqoridagi kamchiliklar rolikli (barabanli) stendlarda yo‘q.
15.2-rasm. Maydonchali tormoz stendining shartli tasviri 
1- maydonchalar; 2- datchik; 3- roliklar; 4- transport vositasi g‘ildiragi;
5- qaytariluvchan prujina. 

---

16