Mavzu: Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida shakllanishidagi asosiy ilmiy oqimlar

---

1 

---

2 
Mavzu: Iqtisodiyot nazariyasining fan sifatida 
shakllanishidagi asosiy ilmiy oqimlar. 
Reja: 
Kirish.
 
 
 
 
 
 
Xulosa. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 
Merkantelizm va fiziokratizm – birinchi ilmiy iqtisodiy maktablar ekanligi 
 
Klassik siyosiy iqtisod maktabining – ilmiy, iqtisodiy ta’limotlari 
Merkantilizm iqtisodiy ta’limoti 
Klassik siyosiy iqtisod maktabidan keyngi – iqtisodiy yo’nalish va 
oqimlar. 

---

3 
Kirish. 
Insonlarning cheksiz ehtiyojlarini, cheklangan resurslardan oqilona 
foydalangan holda qondirish – 
“Iqtisodiyot Nazariyasi”
 fanining asos 
solinishiga sabab bo’lgan. Iqtisod so’zi Qadimgi Yunon tilidan 
“Economics”
 
so’zidan olingan bo’lib, “Oikos” –uy, “Nomos” – qonun, umumiy holda “Uy 
xo’jaligin yuritish qoidalari” yoki “Uy xo’jaligini boshqarish” degan ma’nolarni 
bildiradi.
.
Iqtisodiyot nazariyasi faniga XVII asrda Yevropada asos solingan, bu bozor 
munosabatlarining rivojlanishi bilan bogʻliq boʻlib, uning qonun va qoidalarini 
bilishga intilish Iqtisodiyot nazariyasini yuzaga keltirgan. U Gʻarbda paydo bo’lgan 
boʻlsada, uni oziqlantirgan iqtisodiy gʻoyalar dastlab Sharqda, xususan, Markaziy 
Osiyoda shakllangan. Bu oʻrinda Abu Ali ibn Sino, Abu Nasr Farobiy, Abu Rayhon 
Beruniy, Alisher Navoiy, Amir Temur, Mirzo Ulugʻbek asarlarini eslash kifoyadir. 
Iqtisodiyot nazariyasi dastlab "Siyosiy iqtisod" nomi bilan yuzaga kelgan. Bu 
tushunchani birinchi marta Antuan de Monkretyen oʻzining "Siyosiy Iqtisod 
Xaqida Traktat" asarida qoʻllagan. Antuan de Monkretyen va Tomas Man 
Iqtisodiyot nazariyasidagi “Merkantilizm” oqimiga asos solishgan. 
Ulardan soʻng “Fiziokratlar maktabi” paydo boʻldi . Uning eng yirik namoyandasi 
"Iqtisodiy jadvallar" kitobining muallifi Fransua Kenedir. Iqtisodiyot nazariyasi 
tarixda eng nufuzli oʻrin egallagan oqim bu “Klassik Siyosiy Iqtisod” boʻlib, uning 
namoyandalari Adam Smit va David Rikardolar hisoblanadi
Bu maktab XVIII asr oxiri —XIX asrning boshlarida tanilgan va obroʻli oqim 
hisoblangan. XIX asrning 2-yarmidan XX asr boshlariga qadar Iqtisodiyot 
nazariyasida “Marjinalizm maktabi” asosiy oʻrinni egallab keldi. Buning asosiy 
vakillari Karl Menger, Fridrix fon Vizer, va Uilyam Jevonslar hisoblanadi 
XIX asrning oxiri va XX asr davomida Iqtisodiyot Nazariyasida 3 ta yoʻnalish 
vujudga keldi:Birinchisi - Neoklassik yoʻnalish boʻlib, uning oʻzi ham 2 gurxga 
bo’linadi: 1) Monetarizm deb nomlangan va namoyondalar Alfred Marshall