Microsoft Word +++Jinoyat huquqi Umum. Rustambayev 2006. doc

birinchidan, bu jazoning faqatgina ba’zi o‘ta og‘ir jinoyatlar uchun 
qo‘llanishi; 
ikkinchidan, bu jazoni qonunda ko‘rsatilgan ma’lum bir shaxslarga 
nisbatan tadbiq etilmasligi. O‘lim jazosi ayollarga, oltmish yoshdan 
oshgan erkaklarga va o‘n sakkiz yoshga to‘lmasdan jinoyat sodir etgan 
shaxslarga nisbatan tayinlanishi mumkin emas; 
uchinchidan, o‘lim jazosini qo‘llash bilan bog‘liq bo‘lgan jinoyat 
ishlarining taalluqliligi. Bu ishlar Qoraqalpog‘iston Respublikasi jinoyat 
ishlari bo‘yicha Oliy sudi, jinoyat ishlari bo‘yicha viloyat va Toshkent 
shahar sudining sudloviga taalluqlidir. 
O‘lim jazosiga hukm qilingan mahkumga afv etishni so‘rab iltimos 
qilish huquqiga ega ekanligi ham tushuntiriladi. 

---

365
Bu o‘lim jazosini boshqa jazo turlariga nisbatan farqlovchi 
xususiyatlaridir. O‘lim jazosi jamiyatda uchrab turadigan ashaddiy 
retsidivistlar va insoniy qiyofasini yo‘qotgan vahshiylar tomonidan aybini 
o‘ta og‘irlashtiradigan holatlarda odam o‘ldirish kabi jinoyatni sodir 
etganlarga nisbatan qo‘llanilishi ijtimoiy adolat nuqtai nazaridan to‘g‘ri, 
deb hisoblaymiz va Y. Karaketov va M. Jalilovlarning “.. oliy jazoni 
qasddan jinoyat sodir etishi natijasida odam o‘limiga sabab bo‘lgan 
hollardagina qo‘llash lozim”, degan fikrlarini o‘rinli deb bilamiz.
O‘lim jazosini asosiy jazo bo‘lganligi uchun, boshqa asosiy jazo 
choralari turi bilan qo‘llash mumkin emas. Shuningdek, o‘lim jazo 
tayinlangan shaxsga nisbatan qo‘shimcha jazo chorasi ham tayinlanmaydi. 
Bu jazoning o‘ziga xos xususiyati mahkumni jazoning ijrosidan bo‘yin 
tovlagani uchun boshqa jazo chorasi bilan almashtirishga yo‘l 
qo‘yilmaydi. 
Erkaklarga nisbatan ushbu jazo turini tayinlashda quyidagilar 
hisobga olinishi lozim: 
1) sudlanuvchi jinoyat sodir etish vaqtida 18 yoshga to‘lmagan 
bo‘lsa unga nisbatan o‘lim jazosi tayinlanmaydi;
2) agar hukm chiqarish vaqtida 60 yoshga to‘lgan bo‘lsa o‘lim jazosi 
qo‘llanilmaydi. Agar shaxsga nisbatan o‘lim jazosi tayinlangan bo‘lsa 
lekin, jazoni ijro etish vaqtiga kelib hukm qilingan shaxs 60 yoshga to‘lsa 
bunday hollarda jazo ijro etiladimi degan savol tug‘iladi. Bunday hollarda 
o‘lim jazosi ozodlikdan mahrum qilish jazosi bilan almashtirilishi lozim 
bo‘ladi. 
Sudlanuvchilarga jazo tayinlashda ularning yoshini hisobga olish 
insonparvarlik prinsiplariga asoslangan.
Sudlar aybdorga nisbatan o‘lim jazosini qo‘llash masalasini hal 
qilishda va bu jazo chorasi nafaqat ishda javobgarlikni og‘irlashtiradigan 
alohida holatlar mavjud bo‘lganda va jinoyat sodir etgan shaxs jamiyat 
uchun mutlaqo xavfli shaxs deb topilgandagina eng oxirgi chora sifatida 
tayinlanishi mumkinligini hisobga olishlari zarur. O‘lim jazosini qo‘llash 
haqida qaror qabul qilayotib sud hukmining tavsif qismida bunday qarorga 
kelishning, sodir etilgan jinoyatni og‘irligining aniq mazmuni va 
aybdorning shaxsi bo‘yicha ma’lumotlarni ochib beruvchi asoslarni 
to‘laligicha keltirish lozim
1
. 
1
Oliy sud Plenumi qarori ‘sud xukmi to’g’risida» 1997 y 2 may №2 113-114-bet 

---

366
O‘lim jazosini ijro etish uchun sudning hukmi, farmoyishi hamda afv 
etish to‘g‘risidagi iltimosnomani rad etish yoki afv etishni rad etish 
to‘g‘risidagi xabarnoma asos bo‘ladi
1
.