Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc
Jahon iqtisodiyotining tuzilishi
Download 2.93 Mb. Pdf ko'rish
|
Qobilov Sh Iqtisodiyot nazariyasi darslik 2013
- Bu sahifa navigatsiya:
- Takror ishlab chiqarish tuzilmasi
|
1.2. Jahon iqtisodiyotining tuzilishi
Jahon xo‘jaligining iqtisodiy tuzilishi – tarmoqlar, mintaqalar, korxonalar o‘rtasidagi nisbat, shuningdek yalpi mahsulotning ishlab chiqarilishi va iste’molidagi mutanosibliklar. Jahon iqtisodiyotining tarkibiga quyidagi elementlar kiradi: tarmoq, takror ishlab chiqarish, hududiy, ijtimoiy-iqtisodiy tuzilmalar (kichik tuzilmalar). Tarmoq tuzilishi – bu iqtisodiy tarmoqlar o‘rtasidagi o‘zaro nisbat. Tarmoq – bir xil mahsulot beruvchi korxonalar guruhi. Tarmoq- larning quyidagi guruhlari ajratiladi: qishloq xo‘jaligi; kon sanoati; qayta ishlash sanoati; iqtisodiy infratuzilma; xizmatlar ko‘rsatish. Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotida xizmat ko‘rsatish ustunlik qiladi (xizmatlarning ulushi AQSh iqtisodiyotida – 80 %, Kanadada – 70 %, RFR, Fransiya, Italiyada – 60 % atrofida). AQShda xizmat ko‘rsatish sohasida aholining 3/4 qismi, oliy malakali kadrlarning esa 87 % band. Dunyoda fan yutuqlariga asoslangan texnologiyalarning (robototex- nika, EHM va elektroenergiya ishlab chiqarish) hissasi o‘sib bormoqda. Ular rivojlangan mamlakatlar mashinasozlik korxonalari ishlab chiqarish quvvatining 45 % ni tashkil qiladi. 617 Takror ishlab chiqarish tuzilmasi – bu ishlab chiqarilgan yalpi ichki mahsulot (YAIM)dan foydalanishning har xil turlari o‘rtasidagi nisbat. Takror ishlab chiqarish tuzilmasida iste’mol, jamg‘arish va eksport ajratiladi. Oddiy takror ishlab chiqarish – ishlab chiqarish sikllarining doimiy ravishda uzluksiz takrorlanishi. Kengaytirilgan takror ishlab chiqarish – ishlab chiqarish sikllarining doimiy yangilanib, modernizatsiyalashib boruvchi ko‘rsatkichlar bilan uzluksiz takrorlanishi. Noqulay omillar ta’siridagi ishlab chiqarish toraytirilgan, ya’ni ishlab chiqarish hajmi pasayib boruvchi ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Funksional vazifasiga ko‘ra, jahon iqtisodiyotining tuzilishi tinch va harbiy ishlab chiqarishga bo‘linadi. Harbiy ishlab chiqarish YAMMning 1–2 % ni tashkil qilsa, ma’qul hisoblanadi. Download 2.93 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|