63
Butil kauchuk (BK)
Butil kauchuk izobutilen va izoprenni polimerlanishi natijasida olinadi.
Jarayon
suyuq fazada ketadi, katalizator sifatida BF
3
, Al
2
O
3
qo‘llaniladi.
Hosil
bo‘lgan kauchuk molekulyar massasi 200-400 ming atrofida bo‘ladi. BK
to‘yinmaganlik darajasi 1-5% ni tashkil qiladi. BK to‘yinmagan bog‘lari kamligi
va polimer zanjiridagi to‘rtlamchi uglerod atomi borligi tufayli kimyoviy ta’siriga
juda chidamli.
Butil kauchuk , azon va boshqa oksidlar ta’siriga ham chidamli.
Butil kauchuk ozon ta’siriga chidamliligi SKEPdan pastro,
bunga asosiy
sabab to‘yimagan bog‘lari kamligidan. Ularni turli markalari ishlab chiqariladi (T,
N, D). D-markasi dielektrik xususiyati yuqori bo‘lganligidan kabel sanoati uchun
qo‘llaniladi. Masalan, BK-1040T markasida to‘yinmaganligi 1%, Muni bo‘yicha
qovushqoqligi 40 hamda T-bu eskirishga qarshi fenil
-naftilamin qo‘shilganini
bildiradi.
Fizik xossalari. BK sekin kristallanadi, bu esa cho‘zilishdagi kuchlanishga
ta’sir ko‘rsatadi.
2.3.5-Jadvalda butadien nitril kauchuklarning fizik xossalari keltirilgan:
Ko‘rsatgichlar
BK
Zichlik, kg/m
3
910
SHishalanish harorati,
o
С
-55 ÷-70
Dielektrik o‘tkazuvchanlik
2,3
Solishtirma hajmiy
elektr qarshiligi, Om
m
10
14
BK yuqori dielektrik xossalariga ega bo‘lib, namlikda ham dielektrik
xossalari o‘zgarmaydi. Ular alifatik
uglevodorodlarda yaxshi eriydi, aromatik
uglevodorodlarda nisbatan kamroq eriydi. Ushbu
kauchuk polimer zanjirida
makromolekula qayishqoqligi pastligi va ularning zichligi yuqoriligi sababli gazni
deyarli o‘tkazmaydi.