N. a b d u L l a y e V
Download 272 Kb. Pdf ko'rish
|
|
6. Turkiya san’ati X X a sr o x irlarid an b o sh la b tu rk iy a tasviriy s a n ’a tid a h a m sezilarli o*zgarishlar so d ir b o 'lib , s a n ’a tk o rla r safi kcngaya b o rd i. 1881-yili D av lat m u ze y i, 1889-yil esa nafis s a n ’at m a k ta b in in g tash k il etilish i bu ja ra - y o n d a m u h im b o 'ld i. T u rk arxeologi, rassom va a d ab iy o tch isi H a m id - bey to m o n id a n tash k il e tilg an bu s a n ’at d arg o h lari tu rk m illiy s a n ’ati rivojida, uslub ra n g -b a ran g lig in i belg ilash d a sezilarli t a ’s ir o 'tk a z d i. U s m o n H a m d i (1 8 4 2 -1 9 1 0 ) o d a m tasviri ishlagan b irin c h i rasso m lard an . U n in g « K o tib old id a * , «Q urolsoz*, «A yollar m asjidi hovlisida*, « H a ra m - dagi ayollar* kabi asarlari m u z ey lard an o 'r in o lg an . R asso m realistik a k a d em ik u slu b in i m in ia tu ra uslubi b ilan q o 's h ib y aratish g a, y o rq in rang va g a m m a ishlatishga in tila d i. U yirik p o rtre tc h i. U n in g «A rab libosida a v to p o rtre t* realistik u slu b d a m ay d a u n s u rla m i a n iq tasv irlab ishlangan. R ang tu slan ish id a esa m in ia tu ra g a xos xususiyatlar sezilad i. X IX asr oxiri - X X asr b o sh larid ag i tu rk s a n ’a tid a a k ad e m ik y o 'n a lis h y etak ch ilik qildi. 2 0 -y illa m in g o x irid a n b o sh lab esa ek sp ressio n izm , k u b izm , k o n s- tru k tiv izm uslublari h a m tu rk s a n ’a tid a o 'z ifodasini to p d i. Bir q a to r rasso m lar, m a salan , rasso m va grafikachi J. T o llu , h a y k a ltaro sh X. G e - zer, ran g tasv irch ilar N . B erk, I. B olaban, A lish er va b o sh q a m illiy uslub u y g 'u n lig id a a sa rla r y aratish g a intilsalar, ak sin c h a b o sh q a g u ru h rasso m lar tu rk m in ia tu ra va x a lq a m aliy bezak s a n ’ati a n ’a n a la rin i saqlab, a sa r lar y aratish g a m u y assar b o 'ld ila r. 1910—20 -y illard a tu rk rasso m larin in g im p ressio n izm g a q iziq ish i o rtd i. Bu y o 'n a lish g a N a z m i Z iy o (1881 — 1937) rah b arlik qildi. T u rk ta b iati k oloriti va havosi b u ra sso m la r ijodida o 'z ig a xos m illiy ru h bax sh e ta d i. L ekin asta -se k in b u qiziqish s o 'n ib yan a realistik s a n ’atg a q iziq ish o rta b o rd i. Ib ro h im C h a lla (1 8 8 4 ), N am ik - Ism oil (1 8 9 0 -1 9 3 5 ) va b o sh q a la r ijodida h a m sh u xususiyat k o 'rin a d i. 20—3 0 -y illard a tu rk s a n ’a tid a tu rli u slub va y o 'n a lis h la r m avjud b o 'ld i. M illiy o n g o rtish i, q a d riy a tla m i tiklash s a n ’at rivojida yangi b o sqichni b o sh lab berdi. T u rk ra sso m la m in g 20—30 -y illar ijodida m illiy ozodlik h a rak a ti g 'o y a la ri h a m o 'r in egalladi. Ib ro h im C h a lla n in g «P artizanlar* asari realistik uslu b d a bajarilgan. Xalil Ib ro h im , N a m ik Ism o iln in g a sa r lari ijtim o n iy h ay o t b ila n b o g 'liq . Ism oil N am ik m aish iy m av zu d a h a m k o 'p la b a sa rla r y aratd i. « O 'rim * A n q a ra q o 'r g 'o n i asarlari hayotiyligi b ilan ajralib tu ra d i. X alil D ik m en m a n z a ra n i, H a san Faxri va S h e ra f tu rk ijtim o iy hay o tid ag i o 'z g a rish la rn i, ta b ia tn i tasvirlaydi. M illiy va ja h o n s a n ’ati a n ’an alari u y g 'u n lig id a yangi d a v r m e ’m orlik s a n ’a tin in g yaratilishi tu rk s a n ’atiga h a m xos. Ju m la d a n , m e ’m o rla r E m in O n a ta , O rx o n A rdi h a m k o rlig id a y aratilgan O ta tu rk m aq b arasi shularga m isoldir. 97 7 . E ro n s a n ’a ti E ro n s a n ’ati tara q q iy o tin in g yangi b o sq ich i X X asrga t o ‘g ‘ri keladj M e ’m o rlik , tasviriy va a m a liy b ez ak s a n ’a tid a b u asnga kelib, haqiqjy* jid d iy o ‘z g arish lar so d ir b o 'ld i. M e ’m o rlik k a y an g i tex n o lo g iy a la r kirib k eld i, b in o la m in g yangi tip va k o 'rin ish la ri y aratild i. T asviriy s a n ’atda y ev ro p a ch a rasm ishlash, u n in g realistik va av a n g ard u slu b id a asarlar y aratish g a ishtiyoq o rtd i. Bu d a v r m e ’m o rlik s a n ’a tid a yangi qurilish m a teria lla rin i k e n g k o 'Ia m d a h ay o tg a ta tb iq e tilish i s h a h a r va q ishloqlar qiyofasini o 'z g a rtirib yubordi. T e m ir-b e to n , o y n a , m u ra k k a b te m irk o n s - tm k s iy a la r sh u d a v rd a q u rilg a n m a ’m u riy -m a d a n iy , m e ’m o riy m aj- m u a la rd a yaqqol sezilad i. E ro n X X asr m e ’m o rlig in in g d astlab k i rivoji 30 -y illarg a t o ‘g ‘ri keldi. S hu y illard a q u rilg a n b in o la rd a ah a m o n iy la r davri m e ’m o rlik a n ’a n a la ri, xususan P ersep o l saro y i m e ’m o riy tizim i asos q ilin ib olin d i. T eh ro n d ag i A rxeologiya b in o si sh u a n ’a n a d a ish lan gan. Bu a n ’a n a keyingi y illard a q u rilg an b in o la rd a h a m o 'z aksini to p - g a n , m asalan , se n a t b in o sid a h a m shu t a ’sim i k o 'ris h m u m k in . 50-yiI- larga kelib e ro n m e ’m orligi y a n a d a jad a lla sh d i va u n in g m e ’m o riy q u ri lishi tarixidagi en g sam arali yillar b o 'ld i. T e h ro n d a g i S en at b in o si, Xil- to n m eh m o n x o n a si sh u yangi ja ra y o n la r m a h su li h iso b lan ad i. B ulardan tash q ari M ashhaddagi R izo sh o h go sp itali, H a m a d o n d a Ib n S in o , N ish o - p u rd a U m a r X ayyom va M ash h a d d a N o d ir sh o h m aqbaralari q a d k o 'tard i. Y angi, keng y o 'lla r, k o 'p rik va sa n o a t konconalari h a m shu m e ’m oriy m an z a ra g a o 'z hissasini q o 'sh d i. Z a m o n a v iy e ro n tasviriy s a n ’ati ravnaqi re alistik s a n ’a tn i c h u q u r o 'z la s h tiris h aso sid a rivoj to p d i. Bu b adiiy m a k ta b n in g yirik vakili va asoschisi K am al al M u lk 1920-yili T e h ro n d a rassom lik va m e ’m o rlik m ak tab in i tashkil e tib , hozirgi z a m o n e ro n s a n ’ati rivojiga o 'z hissasini q o 's h d i. U n in g sh o g ird va o 'q u v c h ila ri Y evropa realistik uslubini o 'z g a rtirib , u n g a m illiy ru h b erish g a in tild ilar. X asan Ali V aziriy, M u h sin M u q a d d a m , A bdulla A m iriy , A b u lq o sim S o d ig 'i kabi rasso m va h a y k a lta ro sh la r realistik s a n ’at u slu b id a a sa rla r y aratib e ro n s a n ’a tin in g yangi y o 'n a lish va u slubdagi a sa rla r b ilan b o y itd ilar. S h u b ilan birga E ro n s a n ’a tid a a n ’an av iy s a n ’a t, u n in g m in ia tu ra uslubi XX a s r E ro n s a n ’a tid a m u h im o 'r in egallagan. Q a to r rasso m lar, ju m la d a n , X usain B ehzod, O g 'a Islom iy shu u slu b d a a sa rla r y aratd ilar. H u say in B eh z o d n in g F irdavsiy, N iz o m iy , U m a r X ay y o m asarlarig a ish lan g an rasm lari, k u n d alik tu rm u sh g a b a g 'ish la n g a n k o m p o zitsiy alari « Q o ra o l t in x o 'ja y in la r i* , « X o 'r la n g a n is h c h ila r * s h u u s lu b d a b a ja r ilg a n . S h u n in g d e k , bug u n g i e ro n s a n ’a tid a XX a s m in g e n g so 'n g g i y o 'n a lish la ri h a m m avjud. R a sso m lar Bexjat S ad r, A sh o t M in a sy a n , A h m a d Isfan d i- yoriy va b o sh q a la r shu y o 'n a lish d a ijod b ilan s h u g 'u lla n a d ila r. E ro n haykaltaroshligidagi iz la n ish la r A b d u q o sim S o d ig 'i ijodida o 'z ifodasini to p g a n . 1959-yili T e h ro n d a b ezak s a n ’a ti o liy m a k tab i tashkil 98 etildi. S hu m ak tab o ‘z a tro fid a am aliy b ezak uslublari, m in iatu rach ilik to ‘pIay b o sh lad i. K a n d a k o rlik s a n ’ati k e n g rivojlangan. Bu m ak tab g a kirgan s a n ’a tk o rla rg u ru h i o ‘z ijodlari b ilan a n ’anaviy m in ia tu ra va am aliy s a n ’at a n ’an a la rin i rivojlantirishga q a ratilg an . Y og‘o c h g a inkrustatsiya qilish s a n ’a ti, k an d ak o rlik Isfah o n va S h e ro z d a rivojlangan. 8. Afg‘on isto n s a n ’ati B oshqa m u su lm o n m a m la k atlari singari A fg‘o n is to n h a m XX a si^ a kelib m ad an iy h a y o tn in g o 'z g a rish la ri sh o h id i b o ‘ldi. M e ’m o rlik s a n ’ati ja h o n s a n ’ati ja ra y o n la ri y an g ilik larid an b a h ra m a n d b o 'ld i. Q u rilish d a yangi te x n o lo g iy a lar sh a h a rla r k o ‘rinishiga o ‘z t a ’sirini o ‘tk azd i. A y n iq sa, XX a sm in g 7 0 -y illarid a bu y e rd a k a tta qurilish ishlari o lib borildi. M a d a n iy -m a ’m u riy , m a ’rifiy b in o la r q a d k o ‘ta rd i. M ak tab , b o g 'c h a la r b a rp o e tild i. G id ro te x n ik q u rilm a la r y a ra tild i. Bu ish la rd a m ah a lliy m e ’m o rla r b ilan birga x o rijd an kelgan m utaxassislar faoliyat k o ‘rsatishdi. Afg’o n is to n p o y tax ti K obul bosh rejasi ish lan d i, tu ra r jo y binolari b a rp o etild i. A fg‘o n d u n y o v iy s a n ’a t rivojlanishi h a m XX a sm in g 20-yillariga t o ‘g ‘ri keladi. 1921-yili K o b u ld a tashkil e tilg an tasviriy, a m a liy s a n ’at va h u n a rm a n d c h ilik m ak tab i shu rivojlanishda m u h im o ‘rin n i egalladi. 1978- yilda p la k a t, g a z e ta -ju m a l grafikasi va havaskorlik s a n ’ati jad al rivojlan di. Tasviriy s a n ’a td a realistik s a n ’at a n ’a n ala ri d e m o k ra tik harakat k u ch a- yishi b ilan b o sh la n d i. C h e t eld a t a ’lim o lg an afg‘o n rassom lari Y evropa realistik sa n ’ati a n ’an alarin i qabul qildilar. S h u n d a y rasso m lard an G ‘ulom M u h a m m a d boMib, u F ran siy a va G e rm a n iy a d a t a ’lim oldi. 1920-yili K ob u ld a b irin ch i badiiy s a n ’a t m ak tab in i tashkil etgan. Z am o n av iy afg‘o n s a n ’ati aso sch isi A b d u g ‘afTor B eresh n a B erlin va M y u n x en d a tasviriyot asoslarini eg allag an , realistik s a n ’a t tara fd o ri. U n in g ijodi keng va ra n g - b arang. U p o rtre t, m a n z a ra , tarixiy va m aishiy ja n rla rd a asarlar y a ra t- gan: “ K o b u l y o 'li” , “ K a rz im ir” , “T o g 'd a g i u y ” , “ G a rb a n d g ‘o ri” , “ K an - d a h o r b o z o ri” , “ Q a riy a la r” va b. L ekin m a n zara janridagi asarlari o ‘zining n u rg a boyligi b ila n ajralib tu ra d i. XX a sr afg‘o n s a n ’a tid a G ‘iyosiddin, A b d u la zaz T a rz i, S im o n a S h u k u r, Vali X ayr, M u h a m m a d X u m o y u n , Ittm o d ila r faol ijod q iladilar. 1978-yili A fg‘o n isto n d a b o ‘Iib o ‘tg a n m illiy d e m o k ra tik in q ilo b d a n keyin bu y e rd a p la k a t, g a z e ta -ju m a lla r grafikasi va havaskorlik rivoj to p d i. JA N U B IY , J A N U B I-S H A R Q IY O S IY O S A N ’A TI 1. H in d isto n R espublikasi H in d isto n s a n ’a tin in g yangi b o sq ich i X IX asr oxiri - XX asr b o sh - larid a n b o sh la n d i. M illiy o z o d lik h a ra k a tin in g ziyolilari safm ing k en g a- yishi h in d s a n ’ati yangi y o ‘n a lish in in g b o sh la n ish id a m u h im o ‘rin egal- Ayollar. S h eig u l. ladi. S a n ’a tn in g dcyarli h a m m a tu rla rid a vangi- lanish b o sh lan d i. S h arq v a g ’a r b s a n ’a ti a n ’a n a l a r i o ‘z a r o u y g 'u n lash u v i ja ra y o n i- ni XX a s r y a n g i h in d s a n 'a ti va s a n ’a tk o rla ri d u n y o g a k e ltird i. K al- k u tta , B om bey, M ad ras kabi p o rt s h a h a rla r tcz rivojlana boshladi. Y a n g i s h a h a r l a r p a y d o boMdi. U larga esa Y ev ro p a u slu b id a X ristia n c h e rk o v la r i, m a ’m u riy b in o la r, vokzal, s a n o a t k o r x o n a l a r i b i n o l a r i ja d a l q u r ila b o s h la d i. Q u r i l i s h d a k o ‘ p r o q ingliz klassisizm i y etak - chi o 'r in egalladi. N y u D e h l i ( 1 9 1 2 - 1 9 3 0 ) shahri d av r ziddiyatlarini o ‘zid a n a m o y o n e ta d i. B ir to m o n d a n , z a m o n a v iy b in o la r, ik kinchi to - m o n d a n esa q a sh sh o q xalq yashay d ig an k o ‘rim siz k u lb alard a sh u xususi- y a tla m i k o ‘rish m u m k in . N e o g o tik u slu b id a h a m q u rilish la r o lib bo rild i. Tasviriy s a n ’a td a a n ’a n av iy h in d s a n ’ati o ‘z m avqeyini y o ‘q o ta b o rd i, ak sin ch a , y ev ropacha uslub keng kirib kela boshladi. Q a to r badiiy m a k ta b - lar, b ad iiy b irla sh m a la r tash k il ctild i. Bu yangi ja ra y o la m i c h e t ellik o*qituvchidan t a ’lim o lg an ijo d k o rla r h in d s a n ’atig a o lib kirdilar. S h u n d ay rassom lardan bom beylik Roji Ravi V arm a (1848—1906) edi. U G ‘art>iy Y evropa ^k a d c m iy a sid a h in d x alq in in g hay o tig a b ag ‘ish lan g an a sa rla r y aratd i. Y evropa m aish iy ja n rig a m u ro ja a t qildi va o d d iy xalq h a y o tig a b ag ‘ish lan g an a sa rla r y aratd i. «T ilanchi» d e b n o m la n g a n k om pozitsiyasi V a rm a ijo d id a ta n q id iy y o ‘n a lish b o rlig id a n d a lo la t b e rad i. X IX a sr 100 o x irlarid an m illiy m e ro sn i o 'rg a n is h va u n i y e v ro p a s a n ’a ti y u tu q lari bilan uyg’u n la sh tirish g a intilish hissi k u ch ay ib b o ra d i. S h u n d a y vazifani am alga o sh irish d a R a b in d ra n a t T a g o r ( 1 8 6 1 - 1 9 4 1 ) m u h im rol o ‘ynadi. S h o ir, filosof, rasso m R. T a g o r b u tu n u m rin i m illiy s a n ’at taraq q iy o tig a bagMshladi. lin in g rassom lik faoliyati h in d s a n ’a tid a m u h im o ‘rin n i e g al laydi. U o ‘z po rtret va te m a tik k o m p o zitsiy alarid a, in so n tuyg‘u va kechin- m alariga m u ro jaat q ilad i, u n in g o rz u -ista k va intilish larin i kuylaydi. U ning m avzusi h a y o tn in g b itm a s -tu g a n m a s g o ‘za llig in i, tin c h h ay o t n ash id a- sini ta ra n n u m e tish d ir. T a g o r 1901-yili o ‘z u y id a S h a n tin k e to n m ak tab i- ni o c h d i, 1921-yili esa u n iv e rsite tg a a y la n tirild i. R. T a g o m in g jiyani A b a n in d ra n a t T a g o r ( 1 8 7 1 -1 9 5 1 ) h a m H in d is to n n in g k o ‘zga k o 'rin g a n rassom i boMgan. U «B engal u y g ‘o nishi* n o m li b a d iiy o q im n in g asoschisi. Bu o q im g a k irg an A. T a g o r va b o sh q a la r m illiy rassom lik m ak tab in i q ay ta tik lash n i o ‘z m aq sad lari d e b bildilar. U la r q a d im g i o ‘rta a sa r hind s a n ’ati a n ’analari, A jan ta rassom ligi o ‘rta asr m in ia tu ra sa n ’ati a n ’analarini Y evropa rasso m larin in g m o y b o ‘y o q va pastel te x n ik a sin i q o ‘sh ib , yangi s a n ’at y aratish g a h a ra k a t q ild ilar. «B engal uyg‘on ish i* vakillari qadim gi h in d afso n alari « M a h a b h a ra ta * va « R a m a y a n a * g a , tarix iy voqealarga m u ro jaat q ild ilar. N . B oshu , S h . G u n to , S h. U k ila , B ireshvar Singx (1 8 9 7 -1 9 6 0 ) va b. rasso m lar asarlarida c h iziq lar nozikligi, tu y g 'u la r boyli- giga e ’tib o r q a ra td ila r. B ireshvar Singx (1 8 9 7 -1 9 6 0 ) A. G lo rd a o 'q ig a n . L akxnaudagi s a n ’at va h u n a rm a n d c h ilik davlat k o llejid a o ‘q id i. Ilk a sa r lari p o rtre t, h ay o tiy la v h alar ishlashga q a ra tilg a n : «S ut sotuvchi ayol*. R a sso m n in g d astlab k i asarlari k o lo riti b ilan o ‘ziga ja lb e tad i. U k o ‘proq m a n z a ra ja n rid a ijod qila b o sh la d i. H im o lay togMga bagM shlangan asar larid a (« O ltin togMar») N . R erix tasv irin i k o ‘rish m u m k in . A sar koloriti y o rq in . B ireshvar Singx «B engal uyg‘o n ish i* d a realistik to m o n n in g rivoj- la n ish id a m u h im o ‘rin n i egalladi. «B engal uyg‘o n ishi* y o ‘nalishi bilan birga h in d s a n ’a tid a realistik y o ‘n alish m avjud boMdi. Bu o q im vakillari o d d iy xalq h ay o tig a bagM shlangan a sa rla r y a ra td ila r, m a n z a ra , n aty u r- m o rt, p o rtre tla r ishladilar. A tlu Bos (1898) realistik y o ‘n alish n in g vakili. U K a lk u tta va L o n d o n d a t a ’lim oldi. U n in g d ia p a z o n i keng. U m aishiy ja n r va p o rtre td a , m a n z a ra rassom ligida q a to r a sa rla r y aratd i. U ning «B engaliyadagi o ch arch ilik * (1 9 4 3 ) grafik a sa rla r tu rk u m i o ‘zin in g so t- sial y o 'n a lish i b ilan x a ra k te rla n a d i. U k o ‘p r o q g ‘a rb s a n ’ati a n ’analarida ijod q ilad i. U n in g ishlariga xos xususiyat b u z a m o n ru h in i cheksiz his q ilish d a k o ‘rin ad i. U k a tta g u m a n istik id e allar u c h u n kurashdi. X X a sr h in d s a n ’ati ta ra q q iy o tid a A m rita S hergul (1 9 1 3 -1 9 4 1 ) a lo h id a o ‘rin n i egallaydi. U hozirgi z a m o n h in d m illiy rangtasviri asoschi- la rid an . H in d isto n n in g b irin c h i ayol rasso m larid an A. Shergul Parijda t a ’lim o ld i. F ra n su z la r, ay n iq sa , G o g e n ijo d in in g t a ’siri sezilarli boMdi. U P arijd a boMgan k ezla rid ay o q « O n am va singlim * p o rtre ti u c h u n oltin m ed al olishga m u y a ssa r boMadi. S hergul 23 y oshida H in d isto n g a k o ‘chib 101 k elad i. U n in g d astlab k i a sa rlarid a G o g c n t a ’siri seziladi. S h e ig u l H in d is, to n g a k elg an d a n b o sh la b m illiy s a n ’atga e ’tib o r b e ra b o sh lad i. М а щ ' lak at b o ‘ylab sa y o h at qild i. A ja n ta g ‘orlari, E lu r ib o d a tx o n a la ri, P anjob m a n z illa rin i b o rib k o ‘rdi. H in d q ish lo q larid a ra sm la r ishladi. S heigm h in d d e h q o n la rin in g ichki d u n y o sin i ask ettiru v ch i a sa rla r y aratd i. Y a ra u g a n h a r b a r a sa rid a v o q e a n in g sotsial m o h iy a tin i o c h ish g a m u y b o ‘ladi. H in d isto n R espublikasi m ustaqillikka (1947-y) erishgandan keyin q u ri lish ishlari avj o ld i, in d u strla sh tirish , yangi sa n o at k o rx o n larin i qurish ishlari rivojlandi, yangi sa n o a t k o rx o n alari p a y d o b o ‘ldi. B o m b ey , M a d ras, D ch li, K alk u tta kabi sh a h a rla r tc z o ‘sdi. M e ’m o rlik d a yangi m e ’m oriy u slub keng yoyildi. M illiy sa n ’at akadem iyasi roli h a m m u h im . A kadem iya ja m o a tc h ilik k a ta n ilg a n rasso m va h a y k altaro sh n i D . P. C h a u d x u rig a to p sh irild i. H in d m illiy s a n ’a tid a ta rg 'ib o t s a n ’ati k en g rivoj to p d i, grafik, h a y k a lta ro sh lik , xalq s a n ’ati k en g rivojlandi. S hu y illard a h ay k altaro sh S. K lastgir, V. P. K arm ak ar, grafik X a r D a s va b o sh q a la r yangi hay o tg a b a g ‘ish lan g an asarlari b ila n tan ild ila r. 2. S h ri L an k a s a n ’a ti (S E Y L O N ) O siyo q it’asin in g ja n u b iy to m o n id a g i S eylon o ro lid a jo y la sh g a n Shri L a n k a d a v lati (a w a lg i n o m i S ey lo n ) X V III a sm in g b irin ch i y a rm id a n X X a sm in g b irin c h i y arm ig a q a d a r A ngliya q a ra m lig id a , u n in g ta sa rru - fida boMdi. S hu d a v r s a n ’a tid a ingliz s a n ’ati a n ’a n a la ri s a n ’a tn in g h a m - m a tu rla rid a o ‘zin i n a m o y o n etd i. M e ’m o rlik d a ingliz klassisizm i u s tu n - lik q ild i. T asviriy s a n ’a td a ingliz ak a d e m iz m i y eta k c h ilik qildi. S h u n g a q a ra m a y m illiy istiqlol g 'o y a la rig a erg ash g an m ah a lliy ziy o lilar sh u sh a - ro itd a o ‘z m illiy s a n ’a tin in g rivojlanishiga h a ra k a t qilib bad iiy h a y o td a faol ish tiro k e td ila r. 1888-yili S e y lo n s a n ’a t ja m iy a ti tash k il etild i. S hu jam iy atg a a ’z o b o ‘lgan k o ‘p g in a s a n ’a tk o rla r realistik u slu b d a z a m o n a v iy m a v z u la m i k o ‘ta rib ch iq ish g a h a ra k a t q ild ilar. S h u n d a y ra sso m la rd a n biri A m a rasek arad ir. U p o rtre t, m a n z a ra va m aiy sh iy ja n r la rd a a sa rla r y a ra ta d i. Shri L a n k a rasso m la rid a n G e o ig K eyt q a la m su ra t u stasi sifa tid a 3 0 -y illa rd a n m illiy u slu b d a ishqiy liro -c p ik te m a d a rasm ch iz d i va p rim itiv iz m t a ’sirid a b o ‘ldi. 4 0 -y illa rd a siyosiy k u rash m av zu larid a a s a r la r y ara td i. S h u n i t a ’kidlash lo zim k i Shri L anka s a n ’ati ta ra q q iy o tid a Y ev ro p a h a m d a H in d is to n s a n ’a tin in g t a ’siri sezilarli b o 'ld i. Bu t a ’sir u n in g s a n ’a tin in g o ‘ziga xos to m o n in i belg ilash d a m u h im b o ‘ldi. Bu y illa rd a S e y lo n d a q a to r b a d iiy b irla sh m a la r m avjud ed i. M illiy b adiiy fro n t b irm u n c h a y e tak ch i o ‘rin n i egallaydi. U n in g m aq sa d i m illiy sh a k l- n i riv o jlan tirish , klassik s a n ’a t a n ’an la ri asosida ra sm ch izish g a intilish ed i. Bu b irla sh m a a ’zo lari k o ‘p ro q d e k o rativ u slu b d a g u ash b ilan rasm ishlaydilar. D e h q o n la r hay o tig a b a g ‘ishlab ish lan g an a sa rla r bu b irla sh - 102 m a ra s s o m la ri ijodida b irm u n c h a y ctak ch i o 'r in n i e g a lla y d i. U la rn in g a sarlarid a afsonaviy voqealar b ilan birga z a m o n a v iy , xalqning tin c h lik u c h u n o lib borayotgan k urashlari ham o ‘z ifo d a sin i to p d i. M illiy badiiy fro n t birlashm asinig yirik vakili seylon m a n z a ra ja n r in in g asoschisi B.L. M e n d is hisoblanadi. U hozirgi za m o n se y lo n s a n ’a ti y 0 ‘nalishini y arat- g a n s a n ’a tk o rd ir. Rassom o ‘z asarlarida so tsia l p ro b lem alarg a m u ro jaat q ilad i. U n in g asralari o ‘zin in g po etik ta lq in i, ish la tilg a n ch iziq larin in g ritm ik nafisligi bilan ajralib tu ra d i. O b ra z la ri e sa c h u q u r psixologizm b ilan su g ‘oriIgan. M illiy badiiy front birlashm asi rassom lari k a rik atu ra va plakat sa n ’atiga h a m m u ro jaat qiladilar. Bu s a n ’at h am S e y lo n bad iiy tarix id a yangi shakl- lan ay o tg an turlaridandir. Bu davrga kelib a m a liy bezak s a n ’atining qadim iy tu rla ri y an a jo n lan d i. T o ‘q im ach ilik , yog‘o c h va su y ak o 'y m ak o rlig i, m e- ta ln i q ay ta ishlash - k a n d ak o rlik s a n ’a ti, tu rli n iq o b la r yaratish tex n ik a - si, lo k m in iatu rasi borasida seylon ustalari ijo d iy y u tu q larg a erishdilar. Download 272 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|