Namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti

N eo to m izm - (y a n g i to m izm ) 
XIII asrda italiyalik 
faylasufi Foma 
Akvinskiy (1225-1274) asos solgan, tom izm ning XX asr voqeligida tiklashga 
urinuvchi diniy-falsafiy ta ’lim otdir.
N eotom izm ga 1879 yilda papa Lev XII va Piy X tomonidan 1914 yil e ’lon 
qilingan «24 tezis» asos bo ’ldi. Neotom izm ta ’limotiga ko’ra. ilm va diniy e ’tiqod
81

---

birgalikda m avjud b o ’ladi. B oshqacha aytganda, diniy e ’tiqod va ilmiy bilim lar 
oqilona birlashtirilsa, ular o ’zaro zid b o ’lmaydi, balki bir-birlarini to ’ldiradi. Din 
va ilm, aslida bitta m aqsadga olib boruvchi ikki y o ’ldir. Shuning uchun inson aql- 
zakovatining yagona m aqsadi — X udoning marham atini anglash, uni bilishdir. 
Barcha jam iyatshunoslik fanlari ham bundan m ustasno em as. Falsafa va din 
munosabati xususida neotom izm : «Falsafa - ilohiyatning xizm atkoridir», deb 
ta ’kidlashadi.
N eotom izm jam iyatda 
ijtim oiy 
va 
mulkiy 
tabaqalanish jarayonini 
o ’rganuvchi sotsial ilohiyotchilikka ham katta e ’tibor beradi. Bu sohada ham 
ularning turli y o ’nalishlari m avjudligini k o ’ramiz, M asalan, xristianlikni «buyuk 
ijtim oiy um id» sifatida talqin etadigan siyosiy ilohiyotchilik ham neotom izm ning 
m uhim y o ’nalishidir. Bu sohalarda U.Assm an, R.Blankor, J.K am bldn, B.Borovoy,
I.M etsva boshqalar g ’oyaviy rahnam olardir. Shuningdek, «Inqilob teologiyasi», 
«O zodlik teologiyasi» v a «T araqqiyot teologiyasi»ga doir m asalalarda G .G ute, 
R.Ress, L.Boff, M .V anino hozirgi ozodlik harakatlariga oid xristianlik ruhidagi 
talqinlari bayon qilingan. U shbu talqinlam ing barchasiga teologiyani falsafa bilan, 
eng a w a lo , intiutsizm . pragm atizm bilan q o ’shib izohlash, katolitsizm ni hozirgi 
davrga m oslashtirishga urinish xarakterlidir.