Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi

Konstruktiv qobiliyatlar - yosh sportchilar jamoasida muvaffaqiyatli dizayn 
va shaxsiyatni shakllantirish sharti. Ularning yordami bilan murabbiy o‗z 
faoliyatining 
natijalarini 
oldindan 
ko‗ra 
oladi, 
pedagogik 
vaziyatlarda 

---

o‗quvchining xatti-harakatlarini oldindan aytib beradi. Bunga pedagogik 
yo‗naltirilgan tasavvur va pedagogik tafakkur yordam beradi. Konstruktiv 
qobiliyatlar murabbiyga pedagogik vaziyatni tahlil qilishga va har bir holatda 
shaxs va jamoaga ta‘sir qilishning yagona to‗g‘ri vositalarini tanlashga yordam 
beradi. 
Didaktik qobiliyatlar taqdim etilgan materialni eng tushunarli tarzda etkazish, 
uni to‗g‘ri qurish va o‗quvchilarning shaxsiy xususiyatlariga moslashtirish, 
ularning mustaqil fikrini rag‘batlantirish, diqqatni safarbar qilish, darsda dam olish, 
letargiya va befarqlikni engish imkonini beradi. Didaktik qobiliyatlar murabbiyga 
bilimlarni yosh sportchilarga etkazish usullarini doimiy ravishda takomillashtirib 
borishga yordam beradi, ekspressiv qobiliyatlar ularning fikri, bilimi, e‘tiqodi, his-
tuyg‘ularini nutq, mimika va pantomima orqali pedagogik jihatdan eng samarali 
ifodalashda namoyon bo‗ladi. Murabbiyning nutqi doimo ichki kuch, ishonch bilan 
ajralib turishi kerak. Nutq madaniyati, yaxshi diksiya, hissiy, ammo iboralarning 
aniq tuzilishi, stilistik va grammatik xatolarning yo‗qligi, ekspromt gapirish 
qobiliyati katta ahamiyatga ega. Imo-ishoralar va yuz ifodalari nutqni jonlantiradi, 
uni ko‗proq majoziy, hissiy jihatdan boy qiladi. Murabbiy o‗z nutqini hazil, hazil 
va xayrixoh kinoya bilan diversifikatsiya qilishi kerak. 
Muloqot 
qobiliyatlari 
murabbiyga 
o‗quvchilar bilan eng qulay 
munosabatlarni o‗rnatishga yordam beradi. Murabbiyning kommunikativligi uning 
pedagogik taktikasida, yosh sportchilar bilan ham, ular o‗rtasida ham nizolarni 
oldini olish qobiliyatida yaqqol namoyon bo‗ladi. Empatiya, ya‘ni boshqa 
odamlarning tajribasiga hissiy munosabatda bo‗lish qobiliyati muloqot 
qobiliyatlarida katta o‗rin egallaydi. Muloqot qobiliyatlari nafaqat yosh sportchilar, 
balki bolalar sport jamoalari bilan tarbiyaviy ishlarga jalb etilishi mumkin bo‗lgan 
har bir kishi bilan muloqotda namoyon bo‗ladi.