Namangan davlat universiteti n. N. Azizov, M. U. Rahmonov psixologiya va sport psixologiyasi
Murabbiy shaxsiga qo‘yiladigan talablar to‘plami
Download 1.48 Mb. Pdf ko'rish
|
Psixologiya va sport psixologiyasi (o`quv qo`llanma) (3)
3.7.
Murabbiy shaxsiga qo‘yiladigan talablar to‘plami Murabbiyning o‗qituvchilik kasbi unga quyidagi talablar guruhlarini qo‗yadi (L.S. Shafranova, F.D. Zabugin bo‗yicha): 1. jismoniy fazilatlarga: yaxshi, yaxshi sog‘liq, neyropsik sohaning maxsus chidamliligi, juda jarangdor, qattiq ovoz. 2. neyropsixik sohaga: diqqatni taqsimlash (bir vaqtning o‗zida bir nechta ichki va tashqi ob‘ektlarga e‘tibor qaratish), diqqatning uzluksizligi (charchoq tufayli uni tushirmasdan uzoq vaqt ushlab turish qobiliyati), barqarorlik (diqqatni zaiflashtirmaslik qobiliyati). tashqi taassurotlar ta‘sirida), kuzatish, xotira (aniqlik, esda saqlash tezligi, esda saqlash muddati, talab bo‗yicha eslash tezligi), fikrlash (tafakkurning sintetik va analitik turlarining uyg‘unligi, mustaqillik, mulohazalarning aniqligi va nozikligi, topqirlik va zukkolik, o‗zining va boshqalarning ishiga tanqidiy munosabat), tasavvur (muayyan ob‘ektni tez, jonli va aniq tasvirlash qobiliyati, to‗liq bo‗lmagan taassurotlar va g‘oyalarni tiklash qobiliyati, faol fantaziya, konstruktiv kombinatsion fantaziya, badiiy sezgirlik, go‗zallikka moyillik. ). 3. irodaviy fazilatlarga: maqsadlilik, maqsadlarga qat‘iy erishish qobiliyati, sabr-toqat, o‗zini tuta bilish va boshqalarga ta‘sir o‗tkazish qobiliyati, mas‘uliyatni o‗z zimmasiga olishga tayyorlik. Shaxsiy xususiyatlardan tashqari, pedagogik faoliyatning samaradorligi, demak, murabbiyning ijodiy tayyorgarligi maxsus pedagogik, sport va umumiy qobiliyatlarning rivojlanishini belgilaydi. Murabbiyning sport bilan shug’ullanish qobiliyatining tarkibiy qismlariga quyidagilar kiradi: o faraz (sport va pedagogik muammolarni hal qilish uchun strategiya va taktikaning mumkin bo‗lgan variantlarini tez sanab o‗tish, aql-idrok va harakatlarning buzilgan tizimi); o differensial sezgirlik; o ehtimollik prognozi; o umumlashtirish, o‗quv jarayonidagi pedagogik qonuniyatlarni aniqlash qobiliyati; o o‗qitishning ijodiy va rang-barangligi, mashg‘ulot paytida va undan tashqarida turli muammolarni hal qilishda samaradorlik; o qisqa muddatli xotira; o o‗quv jarayoni jarayonida konstruktiv echimlarning kengligi va moslashuvchanligi; o turli xil o‗qitish usullari va pedagogik ta‘sir usullaridan foydalanish. Turli mahorat darajasidagi murabbiylarning maxsus pedagogik va sport qobiliyatlari xususiyatlarini tahlil qilish quyidagilarni ko‗rsatdi. Yuqori malakali murabbiylar o‗rganilayotgan qobiliyatlarning barcha turlarining eng yuqori rivojlanish darajasi bilan ajralib turadi va etakchi komponentlar ko‗proq maxsus qobiliyatlarni aks ettiradi. Trenerlar aniq pedagogik yo‗nalishga, mehnatga mas‘uliyat va bolalarga mehrga ega, ular hamkasblarining psixologik-pedagogik bilimlari va tajribasini o‗zlashtirishga intiladi. Ular o‗z- o‗zini tanqid qilish va hamkasblar bilan munosabatlarda printsiplarga rioya qilish bilan ajralib turadi. Qoida tariqasida, bu o‗ychan mehnatkashlar va yaxshi ijtimoiy faollar. O‗rtacha mahorat darajasidagi murabbiylar barcha turdagi qobiliyatlarning etarlicha yuqori darajada rivojlanishi bilan ajralib turadi, ammo etakchi tarkibiy qismlar asosan aqliy faoliyatning aniqlovchi analitik va sintetik qobiliyatlari hisoblanadi. Mehnatga munosib mas‘uliyat, o‗qituvchilik kasbiga va bolalarga mehr-muhabbat bilan ajralib turadigan murabbiylar o‗smirlar va ishdagi hamkasblar bilan ishbilarmonlik aloqalarini o‗rnatishni qiyinlashtiradi. Biroq, ular ustalarning tajribasini sezilarli darajada e‘tiborsiz qoldiradilar va fan yutuqlarini kam baholaydilar. O‗z-o‗zini tanqid qilmaydi, ishdagi kamchiliklarni yashirishga moyil. Download 1.48 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling