Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

8.1. Bozor kon’yunkturasining mohiyati va ahamiyati 
 
Bozor — bu sotuvchilar va xaridorlarning tovarlarni pul vositasida ayirboshlash 
yuzasidan kelib chiqqan iqtisodiy munosabatlari, ularning o’zaro aloqalaridir. Bozorda 
sotuvchilar va xaridorlar bir-birlarini topadilar, bozor ularni bog’lab turuvchi mexanizm 
hisoblanadi. Bozorning sub’ektlari — ishtirokchilari ham bir xil emas. Ular ikki guruhga 
bo’linadilar: sotuvchi va xaridorlar, ular bozor munosabatlarida turli vazifani bajaradilar. 
Sotuvchilar bozordagi tovar va xizmatlarni taklif etuvchi firma, korxona yoki xususiy 
tadbirkorlardan iborat bo’lib ular o’z tovarlarini sotadilar yoki ijaraga beradilar. Xaridorlar 
— keng qatlam iste’molchilardan iborat bo’lib, ular bozorga o’z talab-ehtiyojlarini 
qondirish uchun chiqadilar. Xaridorlar oddiy iste’molchi fuqarolar, biznesmenlar, xususiy 
tadbirkorlar, davlat tashkilotlari, jamoat tashkilotlari va hokazolardan iborat bo’ladi. 
Marketing faoliyatida bozorni tadqiq qilish asosan ikki yo’nalishda amalga oshiriladi (9.1-
chizma): 
1.
Bozor kon’yunkturasini tadqiq qilish. 

---

Biznesni tadqiq etish usullari 
135 
2.
Tijorat faoliyati xususiyatlarini tahlil qilish. 
Rasmdan ko’rinib turganidek, bozor kon’yunkturasini tadqiq qilish ham o’z navbatida 
ikki asosiy blokni o’z ichiga oladi, bular:
Marketing tadqiqotlarini amalga oshirishda bozorni tadqiq qilish quyidagi 
bosqichlardan iborat bo’ladi: 
• axborotlarni yig’ish, ularni tartibga solish va qayta ishlash;
• o’rganilayotgan ob’ektning xususiyatlarini aniqlash; 
• yaqin rejalashtirilayotgan davr uchun ob’ektning o’zgarishini istiqbollash; 
• istiqbollash natijalaridan foydalanish samaradorligini baholash.