Noorganik kimyo kafedrasi noorganikkimyo

KIMYOVIY IDISHLAR 
VA ASBOB USKUNALAR 
BILAN 
TANISHTIRISH.
16-rasm. a-shtativ; b-yog’och va 
metalldan 
yasalgan 
probirka 
tutgichlar; d-tigel qisqich; e-
moddalarni 
yondirish 
uchun 
qoshiqcha; 
f-burab 
mahkamlanadigan qisqich; g-
prujina qisqich; h-tiqin ezgich; j-tiqin 
16-rasm 

---

13 
17-rasm. Tubi yassi idishlar: 
a-tubi yassi kolba; b-konussimon kolba 
(Erlenmeyer kolbasi) d-Bunzen kolbasi; e-
stakan 
17-rasm 
 
18-rasm 19-rasm 
Quruq moddalar saqlanadigan Voronkalar 
idishlar: a-konussimon voronka; 
a-po’kak tiqinli idish; b-tomizgich voronka;
b-plastmassa qopqoqli idish; d-ajratish voronkasi. 
d-uchuvchan moddalar saq- 
lanadigan qalpoqli idish. 
20-rasm 
Chinni idishlar: 21-rasm 
a-chinni tigel; b-chinni kosacha; O’lchov idishlari: 
d-chinni xovoncha dastasi bilan. a-o’lchov silindri; b-o’lchov kolbasi;
d- darajalangan stakan; e-menzurka; 
f-pipetka; g-byuretka. 

---

14 
IDISHLARNI YUVISH 
Tajribalar uchunishlatiladigan idishlar toza bо‘lishi kerak. Tajriba bajarilishidan oldin 
kimyoviy idishlar yaxshilab yuviladi. Bu idishlar oldin maxsus chо‘tkalar (yorish) yordamida 
suv bilan yuviladi, sо‘ngra distillangan suv bilan bir necha marta chayiladi. Idishlarni hech 
qachon qum bilan yuvish yaramaydi, chunki qum bilan yuvilgan idishlar tirnaladi va ularning 
mustahkamligi yо‘qoladi. Agar idish juda iflos bо‘lsa va mexanik usulda tozalash 
imkonibо‘lmasa kimyoviy usul qо‘llaniladi. Buning uchun xromli aralashmadan foydalaniladi. 
Xromli aralashma shishani yaxshi hо‘llashini ta’minlaydi. (Xromli aralashma katta chinni 
havonchada tayyorlanadi, 10 g atrofida kaliy bixromat mayda kukun holigacha eziladi 3-5 ml 
suvbilan hо‘llaniladi va unga aralashtirib turib 100 ml konsentrlangan (96%li) sulfat kislotasi 
quyiladi. Tindirilgan eritma qalin shliflangan shisha idishda saqlanadi. Idish xromli aralashma 
bilan yuvilgandan keyin, aralashma yana о‘z idishiga quyiladi (vodoprovod rakovinasiga quyish 
mumkin emas) va vodoprovod suvida yaxshilab yuviladi, sо‘ngra distillangan suv bilan 
chayiladi. Ayrim hollarda idishlarni yuvish uchun ishqorning spirtdagi eritmasi ishlatiladi 
(Ishqorning spirtdagi eritmalarni - 5-10 g о‘yuvchi natriyni 100 ml etil spirtida eritib 
tayyorlanadi). Yuvilgan kimyoviy idishlarning ichki tomoni hech qachon sochiq bilan 
artilmaydi, agar quritish kerak bо‘lsa, quritish shkafida quritiladi. О‘lchov idishlarni hech 
qachon qizdirish yо‘li bilan quritish mumkin emas.