Nurulloh Muhammad Raufxon Bu kunlar
Download 3.93 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2011 yil 27 o‘ktabir soni
- Bu kunlar
- 2011 yil 28 o‘ktabir sonida
- 2011 yil 30 no‘yabir sonida
- Vasiliy AVEREN
- 2011 yil 6 dekabir sonida
- Meri Kamel KENORMAND
- “Olamni mahliyo aylagan diyor!”
- “Dunyoning hech qayerida yo‘q!”
|
Bu kunlar
www.nurullohuz.com 269
ijtimoiy tiklanishning yoritilmagan sahifalarini ochib bergani, o‘zida noyob manba va ma’lumotlarni mujassam etgani bois ko‘pmillatli sovet xalqi tomonidan katta qiziqish bilan o‘rganilmoqda”. Ikkala matnni solishtiring – nimasi boshqacha? Yilini, muallifini, asar nomini demaganda, hech narsa o‘zgarmagan – bir xil. Ha, azamat gazetchilarimiz 30 yil burun qanday yozgan bo‘lsa, bugun ham ayni o‘sha uslubda, o‘sha gaplarni yozib yotibdi. Yana uzoq davom ettirsa bo‘ladi bu “ko‘chirma”chilikni. Lekin na hojat? Shuning o‘zi yetmaydimi? Bularni o‘qiguncha rosa qiynalib ketgan bo‘lsalaring ham kerak. Orada bir oz dam berishning pallasi keldi, bizningcha. Damning eng samarali yo‘li – bir chimdim kulgi. Endi o‘qiydiganlaringiz sizlarda kulgi uyg‘otadimi, alam uyg‘otadimi yoki isyon tug‘diradimi – bilmadim-u, ammo “Xalq so‘zi” zahmatkashlari siz bilan bizning kulgimizni qistatishga ter to‘kib harakat qilishgani ko‘rinib turibdi. “Jiddiy” matbuotimizning sovet zamonidan qolgan qalbaki tashviqot uslubiga bitta kichkinagina misol: 2011 yil 27 o‘ktabir soni birinchi betida “Islohot” ruknida “Qishloqning ko‘rkam uy-joylari aholi turmushi yanada farovon bo‘lishiga xizmat qilmoqda” degan uzundan- uzun sarlavha ostida qishloqlarda “prezidentning shaxsiy tashabbusi va g‘oyasiga
uchta surat bosilgan. Birinchi betdagi rangli suratda har bir uyning darvozasi oldiga bittadan “Lasetti” yoki “Neksiya” moshinalari qantarib qo‘yilgan bo‘lsa, maqolaning ikkinchi betdagi davomi ichiga shu hovlilardan birining ichki ko‘rinishi berilgan va... ichkarida ham bitta moshina turibdi! Ana sizga farovonlik, ana sizga fotosuratchining topqirligi! Ayni choqda, “qovun tushirib” qo‘ygani! Darvozaning u yog‘iga bitta, bu yog‘iga bitta moshinani qo‘ydirtirib apparatini chiqillatibdi azamat! Bu ham mayli. Oradan bir hafta o‘tar-o‘tmas, 2 no‘yabir soni birinchi betida yana shu mavzuga bag‘ishlab “Shunday yurtda yashash baxt!” sarlavhali maqola chop etilgan. Unda ham “namunaviy loyihalar asosida qurilgan” qator uylar surati. Bir hafta burungi son bilan bu sonda berilgan uylar balki boshqa-boshqa yerlarda, hatto boshqa viloyatda qurilgandir, ammo tomining rangini demaganda, boshqa hamma tomondan u uylar bir xil edi. Xuddi egizaklar deysiz. Hatto devor bo‘yoqlari ham bir xil ‒ sariq. Sap-sariq! Uylarning darvozasi oldiga yana qator qilib moshinalar qantarilgan! Moshinasiz uy yo‘q! Xalq farovonligini tomosha qiling! Qalbakilik ham evi bilan-da! Quloqlarimizga tinimsiz lag‘mon osishlar yetmay, ko‘zlarimiz ham tinimsiz bo‘yalib turibdi! 182
182 Kundalik hayotimizdan ajib bir misol: Eshigim tagidan o‘tgan yo‘lkani katta yo‘ldan uch qatorli daraxtzor ajratib turadi. Taomilga ko‘ra, har bahorda daraxtlar bir metrcha balandlikda oqlab qo‘yiladi. Shahar obodonligiga mas’ul mutasaddilar tejamkorlikning zo‘r tadbirini topishgan: daraxtlarning katta yo‘l tomonini oqlashadi-da, bizga – xalqqa qaragan orqa tomoniga ohak surishmaydi. Katta yo‘ldan xo‘jalar o‘tadi, daraxtning oqlangan tomonini ular ko‘radi, uylardan biz qoralar chiqamiz va daraxtning qora tomonini biz ko‘ramiz – bir yerning o‘zida ikki xil holat! Xo‘jako‘rsinga degani shu-da! Mamlakat hayoti ham necha yillardan beri har kuni xo‘ja ko‘ziga bo‘yab kelinyapti, asli qoraligicha qolyapti – Katta Xo‘ja ko‘radigan tomoni oq-oppoq, qora xalq ko‘radigan tomoni qop-qora. Katta Xo‘jamizga mamlakat hayotining
Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 270
Haqiqat tuyg‘usi o‘lgan yerda odam yolg‘onlar botqog‘iga botib ketaveradi. Matbuot sohasida ishlayotganlarning o‘zlari ham, chekkadagi muxbirlaru fotosuratchilar ham aslida xalqimiz “farovonligi” qay darajada ekanini bilmaydimi? Xudoning bergan kuni qanday yolg‘onga, qanaqa soxtalikka qo‘l urayotganini o‘ylab ko‘rmaydimi? Ko‘rmayotgan, bilmayotgan bo‘lishi mumkin emas. Chunki birining o‘zi, birining qavmu qarindoshi, yana boshqasining o‘rtog‘iyu dugonasi qishloqlarda ro‘zg‘orini zo‘rg‘a tebratib kun ko‘rayotir. To‘g‘ri, bu sariq uylarni o‘ziga to‘q, qo‘lida puli borlargina sotib oladi, har birining eshigi tagida moshina tursa nima qipti? Ya’ni, egasi boy bo‘lganidan keyin yo‘lagiga bitta emas, ikkita yo uchta moshinani qantarib qo‘yib, maqtansa, bir maqtanibdi-da o‘zbek! Mayli, maqtansin, lekin tabiiy holati bilan maqtansin. Axir surat soxta-ku! “Farovonlik”ni ko‘rsatish uchun moshinalar qator- qator qilib atay terib qo‘yilgan-ku darvoza taglariga! E’tibor berilgan bo‘lsa, bu o‘ringacha keltirilgan ko‘chirmalar asosan mahalliy jurnalistlar matnidan olindi. Xalqimiz o‘qiyverib-eshitaverib-ko‘raverib allaqachon bunaqa maqtanchoq uslubga ko‘nikib ketgan, parvo ham qilmay qo‘ydi. Bizni hayratlantirgan tomoni – yurtimizga kelgan chet elliklar ham xuddi shu uslubda gapirishlari va yozishlaridir. O‘zining mamlakatida hech biri bunaqa demasa kerak. Xohlasa ham bunaqa deya olmaydi. Tili buralmaydi. Ammo O‘zbekistonga kelishi bilan Amrikaligiyu farangi ham, xitoyiyu karisi ham bir yumalab g‘irt o‘zbek, g‘irt o‘zbekistonlik bo‘ladi-qoladi. “O‘zbekiston barcha sohada erishayotgan yuksak yutuqlarni, mamlakatda tinimsiz va uzluksiz olib borilayotgan islohotlar natijasini e’tirof etib” bergan suhbatlari, yozgan maqolalari o‘zimiznikilardan qolishmaydi – ajratolmaysiz. Yurtimizda hali ikki-uch kun turar-turmas yoki bitta anjumanga qatnashar-qatnashmas, bu chetellik bizning muhitimizga qanday moslashaqoldi, matbuotimiz uslubini qanday o‘zlashtirib ulgurdi, deb aqlingiz lol bo‘ladi! Anchayin bir jurnalistimiz saviyasida fikrlay boshlaganiga qoyil qolasiz! Ishonmasangiz, mana misollar: 2011 yil 28 o‘ktabir sonida: Ispaniyalik o‘yinchi (aktrisa) Iren VISEDO san’at sohasida O‘zbekiston erishgan yutuqlarni sanab kelib, so‘zi oxirida bunday deydi: “Bularning barchasi Prezident
Indoneziya sog‘liqni saqlash vaziri o‘rinbosari Slamet YUVONO: “Anjumanga tashrif buyurgan xorijlik mehmonlar O‘zbekistonda ta’lim, fan va madaniyat jadal rivojlanayotganining, yurtingizda mustaqillik yillarida betimsol ishlar amalga oshirilayotganining guvohi bo‘ldilar. Bularning barchasi Prezident Islom Karimov rahnamoligida olib borilayotgan islohotlarning yuksak samarasidir”.
buyalgan tomoni ko‘rsatiladi, oddiy qora xalq yigirma yildan buyon hayotning faqat qora tomonini ko‘rib-yashab kelyapti!
Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 271
Xitoy Xalq Respublikasi Sog‘liqni saqlash vaziri o‘rinbosari Lyu Sian gapni aylantirib o‘tirmasdan, o‘zbekchasiga olib, bo‘larini aytib qo‘yaqolgan: “...Shunday ezgu islohotlarning hayotga izchillik bilan tatbiq etilishida bosh-qosh bo‘layotgan Islom Karimovga rahmat. O‘zbek xalqi o‘zining dono va oqil rahnamosi boshchiligida mamlakatning buyuk kelajagiga mustahkam poydevor yaratmoqda”. Belarus tibbiyot universitetining o‘quv ishlari bo‘yicha prorektori Vasiliy AVEREN Toshkentga kelgan zahoti o‘zi aslida o‘zga mamlakatning fuqarosi ekanini ham, nufuzli bir universitet prorektori ekanini ham unutib, jaydari bitta o‘zbek jurnalisti kabi, qarang, nimalar degan: “O‘zbekistonda buyuk kelajak va yosh avlod
“Save the children” xalqaro tashkiloti filiali vakolatxonasining boshlig‘i No Bo KIM (Janubiy Quriya)ga quloq beraylik: “Davlatingiz rahbari tashabbusi bilan sog‘liqni saqlash tizimida, jumladan, onalik va bolalikni muhofaza qilish borasida tub islohotlar olib borilib, qator davlat dasturlari hayotga tatbiq etilayotganini alohida ta’kidlash kerak... Binobarin, O‘zbekistonning barcha sohalardagi salmoqli muvaffaqiyatlari xalqaro hamjamiyatda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Buni O‘zbekiston o‘n ming kishilik jamoadan iborat tashkilotimiz tomonidan tuzilgan jahon reytingida bolalar salomatligini mustahkamlash borasida katta g‘amxo‘rlik ko‘rsatilayotgan eng ilg‘or yetakchi o‘n mamlakat qatoriga kiritilganida ham ko‘rish mumkin”, debdi karisi qurmagur. Vey, besh ketmay ilojingiz yo‘q. Odatda o‘zbek jurnalisti bir kunda yuz martalab qo‘llaydigan “Davlatimiz rahbari” iborasi o‘rniga janubiy karis No Bo KIMning og‘ziga “Davlatingiz rahbari” birikmasini solib qo‘yilganini demasa, boshqa bironta o‘zgarish topolmaysiz! Fransiya Mehnat, bandlik va sog‘liqni saqlash vaziri o‘rinbosari Meri Kamel KENORMAND: “O‘zbekiston – izchil taraqqiy topib, nufuzi tobora oshib borayotgan davlat. Bugun dunyoning ko‘plab davlatlari, xususan, yevromintaqada moliyaviy- iqtisodiy inqirozning salbiy ta’siri yaqqol sezilib, o‘tkirlashib borayotgan bir sharoitda yurtingiz ijtimoiy-iqtisodiy sohada yuksak yutuqlarga erishayotgani e’tirofga loyiqdir. Sababi, mamlakatingizda istiqlolga erishilgan ilk yillardanoq Prezident Islom Karimov tomonidan aholi farovonligini yuksaltirishga katta e’tibor qaratildi. Bu yo‘lda puxta strategiya hayotga joriy etildi. Ta’kidlash joizki, aholining barcha qatlamlari manfaatlariga birdek xizmat qiluvchi bunday model pirovardida global miqyosda namuna olishga arzigulik ko‘rsatkichlarni taqdim etmoqda. Yurtingizda siyosiy- Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 272
ijtimoiy va iqtisodiy sohalarda ro‘yobga chiqarilayotgan modernizatsiya jarayonlari, ulkan bunyodkorlik ishlari haqida xabar topgan inson bunga ming karra (!) ishonch hosil qiladi. Ko‘plab davlatlarga namuna qilib ko‘rsatishga arziydigan O‘zbekistonga xos ana shunday yorqin jihatlardan biri zamonaviy sotsial xizmat tizimi ekanligi shubhasizdir”. Bu farangi tushmagur o‘zbek jurnalistlari uslubini o‘zlashtirishda karisni ham ortda qoldirib ketibdi! Hatto o‘zbeklargagina xos ko‘pirtiruvchi “ming karra” iborasini nazokat bilan qo‘llaganini qarang! Endi so‘z A. Bakulev nomidagi yurak-qon tomir jarrohligi ilmiy markazi direktori, Rossiya tibbiyot fanlari akademiyasi akademigi Leo BOKERIYAga: “Avvalo, shuni alohida ta’kidlashni istardimki, mazkur tadbir (ona va bola salomatligini muhofaza qilishga bag‘ishlangan anjuman nazarda tutilyapti. – N.M.R.) Prezident Islom Karimov tashabbusi bilan tashkil etilgani davlatingiz rahbari tomonidan mamlakatda sog‘liqni saqlashga nechog‘li ulkan e’tibor qaratilayotganidan dalolatdir... Bularning barchasi Prezident Islom Karimov tomonidan aniq belgilab berilgan va ushbu yo‘nalishdagi eng yaxshi xorijiy tajriba hamda mamlakatingizning ulkan yutuqlaridan foydalanish asosida sog‘liqni saqlash tizimini rejali va kompleks ravishda rivojlantirishning muhim yo‘nalishlari hisoblanadi”. Bu kabi xorijiy hamdu sanolar “Olamni mahliyo aylagan diyor!” sarlavhasi ostida berilgan.
“Fransuz siyosatshunosi O‘zbekiston erishayotgan muvaffaqiyatlarni yuksak baholadi”: “Uning fikricha, “Mustaqil O‘zbekiston Prezident Islom Karimov rahnamoligida o‘tish davrining barcha sinovlaridan muvaffaqiyatli o‘tmoqda, davlatchilik hamda tashqi siyosatni shakllantirishda ulkan yutuqlarga erishmoqda va bunday izchil davlat siyosati boshqa mamlakatlar uchun namuna bo‘lishi mumkin... Fransuz olimi qayd etdiki, O‘zbekistonda o‘z vaqtida tanlangan islohotlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish yo‘li bugunning o‘zidayoq yuksak samaralar bermoqda – ulkan iqtisodiy o‘sishga erishilmoqda, moliyaviy barqarorlik ta’minlanmoqda”. Shu yerda ketma-ketlik tartibini buzib, bir oz orqaga qaytsak. Gazetning 28 o‘ktabir sonida bosh muharrir o‘rinbosari Shuhrat Jabborovning “Havas uyg‘otuvchi shiddat” nomli maqolasi bosilgan. Shuhrat Jabborov tajribali jurnalist, chet ellik bilan suhbatini ham quruqqina yozib qo‘yaqolishni yoqtirmaydi. Jonli, qiziqarli bitmoqchi bo‘ladi. Buning isboti uchun kattaroq ko‘chirma olishimizga to‘g‘ri keldi (imlo, jumla xatolariga teginmadik): “...Xorijdan kelgan mehmonlardan biri “O‘zbekistonning bunchalik ilgarilab ketayotganiga sabab nima?” deb so‘rab qoldi. Avvaliga savolga birdaniga javob bermoqchi bo‘ldik. Shu lahzada bir g‘oya tug‘ildi. “O‘zingiz qanday o‘ylaysiz, variantlar bormi?” deb qarshi savol qo‘ydik. “Men yurtingizda yana bir hafta turaman,
Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 273
o‘rganib, keyin javob qilsam maylimi?” – dedi. Juda ma’qul. Biz o‘z muvaffaqiyatlarimizning omillarini o‘zimiz yaxshi bilamiz, qani, chetdan tashlangan nazar orqali nimalar namoyon bo‘lar ekan? Kelishilgan vaqtda uchrashdik. O‘zimizga ma’lum voqe’lik haqida xorijlik mehmonning fikri qiziqishimizni orttirardi. – Bir paradoksga duch keldik, – deb so‘z boshladi mehmon. – Qanaqa paradoks ekan? – ajablandik biz. – O‘zbekiston xuddi boshqa zamonda yashayotganday. Hamma yoqda inqiroz vahimasi, sizlarda bari joyida. MDHning ko‘pgina mamlakatlarida bo‘lib, xalq hayoti bilan tanishganmiz. Paradoks shundaki, o‘zini demokratiya peshqadami deb hisoblagan ayrim mamlakatlarda butun-butun qishloqlar tugab boryapti, sizlarda shahardan qolishmaydigan yangi mahallalar paydo bo‘lmoqda. Sizlarga qo‘shni bo‘lgan ayrim respublikalarda maktablar nazardan chetda qolgan bo‘lsa, O‘zbekistondagi maktablarni zavq bilan tomosha qilish mumkin. Butun mamlakatda qad rostlagan kollej va litsey binolari dunyoning hech qayerida(!) yo‘q. O‘zbekiston ko‘chalari to‘lib ketgan moshinalarni aytib o‘tirmay. – Durust, siz hikoya qilayotgan manzara bizga tushunarli. Uning asl sababi sizni qiziqtirayotgandi... – Ha, yurtingiz gullab-yashnayotganligining sababini bildik. O‘z istiqlol va
narsa inson uchun xizmat qilayotgan ekan. Shunday davom etsalaring, albatta, buyuk mamlakat qurasizlar. Chetdan nazar tashlagan odam bizning hayotimizga shunchalik havas qilayapti. Biz, shu mamlakatning haqiqiy farzandlari bundan nechun g‘ururlanmaylik?!” Ko‘chirma tugadi. Birinchidan, maqolada xorijdan kelgan mehmonning kimligi, qaysi “xorij”dan? – Qirg‘izistondanmi, Tojikistondanmi yo Amrikadanmi ekani aytilmagan. Buni ahamiyatsiz hisoblagan bo‘lsa kerak muallif. To‘g‘ri qilgan. Cho‘pchak to‘qilayotganida bunaqa mayda-chuyda narsalarga e’tibor qilinmaydi. Ikkinchidan, diqqatingizni chekish uchun yotiq harflar bilan yozilgan jumlalarga boqing: tanishmi? Ha-da! Har kungi o‘zimizning gaplar... Uchinchidan, muallif baribir tajribaliligiga borib, lofni hammadan oshirib yuborgan! Lofchilik iste’dodi unda o‘zidan-o‘zi paydo bo‘lib qolmagan. Kommunistik partiya yetmish yillik siyosatini qayta qurishga kirishgan yillari “Mushtum” jo‘rnoli demokratiya va mustaqillik yo‘lida ancha jangovar minbarga aylangan edi. Ja-a erkinsirab ketgan tahririyatning popugini pasaytirib, erkinlikka ishtahasini jilovlab turish maqsadida O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komiteti “Mushtum”ga tezlik bilan siyosiy desant tashlashga majbur bo‘ldi. Ya’ni, mana shu o‘zimizning kommunist Shuhrat Jabborovni Bosh muharrir o‘rinbosari etib yubordi. Akamiz yeng shimarib ishga kirishdi – demokratlarga, mustaqillikchilarga qarshi tish-tirnog‘i bilan kurashga, Sovet davlatini, Kommunistik partiya mafkurasini saqlab qolish yo‘lida ter to‘kib, jonbozlik ko‘rsatishga kirishdi. Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 274
Lekin tezda o‘zidan kuchli “Mushtum”ga ham, iste’dodda o‘zidan bir necha kalla baland turadigan yosh ijodkorlarga ham tishi, tirnog‘i o‘tmasligi ma’lum bo‘lib qoldi. Kurasha-kurasha... yengilishiga to‘g‘ri keldi va asta-sekin o‘zi ham kulgi jo‘rnolining ta’siriga tusha boshladi. Ya’ni, oxir-oqibatda unga ham jo‘rnolning qorasi yuqdi. Ayniqsa “Bir qaynovi ichida gaplar”, “Lof” ruknlarida “iste’dodi” ochilib ketdi. Natija chakki bo‘lmadi: mana bugun “Mushtum”da orttirilgan o‘sha tajribalar qo‘l keldi ‒ kommunist-desant-jurnalist Shuhrat Jabborov oddiy, arzimas, yolg‘on gaplarga ham zarbof to‘nlar kiygazib, qavatma-qavat va ustma-ust loflaru bir qaynovi ichida gaplar bilan... “mustaqillik”ka xizmat qilib yotibdi. Qarang: “Butun mamlakatda qad rostlagan kollej va litsey binolari dunyoning hech qayerida yo‘q” emish! Qaysi dunyo haqida lof uryapti Shuhrat Jabbor?! Uning dunyosiga boshda Amrika o‘laroq butun G‘arb, boshda Yaponiya o‘laroq butun Sharq ham kiradimi?! U yoqlarda ham yo‘qmi bunaqa binolar?! Ha, unda yo u “xorij”lik O‘zbekistondan boshqa bironta mamlakatni ko‘rmagan, yoki Abdulla Oripovning tilla baliqchasiga o‘xshab, “bitta ko‘lmak suvni dunyo” deb o‘ylaydi! O‘ttiz milyonli xalqni laqillatib, “Dunyoning hech qayerida yo‘q!” deyish uchun odam na qadar yuzsiz bo‘lishi kerak! Lofda ham misqolcha haqiqat, mantiq bo‘ladi, “Xalq so‘zi” to‘qimalarida yolg‘ondan boshqa hech narsa yo‘q! Bunga ham mayli deylik. Bitta yalangoyoq chetellik O‘zbekistonga kelib, bu yerda ozgina mehr-muhabbat ko‘rib, mendan nima ketdi, qabilida shovvoz jurnalistlarimizga va... “muhtaram” prezidentimizga yoqadigan gap qilgan bo‘lsa qilgandir. Battar bo‘lsin. Bizga og‘ir botayotgan nuqtasi –har tuzumga, har mafkuraga, har shaxsga birday xizmat qilib ketaveradigan “tajribali” desant-jurnalist Shuhrat Jabbor va u kabilar
183 meni, sizni, hammamizni ahmoq qilayotganidir, bu lofga xalqni ishonadi deb o‘ylashidir. Xalqni anoyi hisoblashi, uni xohlagan kuyimga o‘ynataveraman deb o‘ziga bino qo‘yishidir. Lekin xalq anoyi emas! Bu yolg‘onga ishonmaydi! Demak, lofchilar aslida o‘zlarini ahmoq qilib yotibdi! O‘zlarining ahmoqligini ko‘rsatyapti! Odam bolalariga yuborilgan ilk payg‘ambarlardan beri kelayotgan “Agar uyalmasang, istaganingni qil”, degan hikmat 184 bekorga aytilmagan ekan-da. Bet bo‘lmaganidan keyin, uyalmaganidan keyin... odamning har narsa bo‘lgani yaxshi! Yillik to‘plam titkilansa, “Xalq so‘zi”da (boshqa jiddiy gazet-jo‘rnollarda ham) bunaqa misollar tiqilib yotibdi. Xalqimiz aytmoqchi, g‘ij-g‘ij. Ammo charchab qolmang degan andishada misol keltirishni shu yerda nuqtalab turamiz. Esli-hushli odam shuning o‘zidanoq “jiddiy matbuot”imiz ahvolini, chinakam rangi-tusini yaxshigina tasavvur etib oladi.
183
Mustaqillikning obro‘yini to‘kayotgan, uni qo‘shtirnoqlar ichiga kirgizib yuborganlar mana shunaqa toifa odamlardir. Ular o‘z vaqtida mustaqillikchilarga qarshi kurashib mustamlakaga “sidqidildan” xizmat qilgan edi, endi mustaqillikka ega chiqib ichidan kemirib-emirib yotibdi. 184
Abu Mas’ud Uqba ibn Amr Ansoriy Badriydan (Olloh undan rozi bo‘lsin) Imom Buxoriy (u zotga Ollohning rahmati yog‘ilsin) rivoyati. Nurulloh Muhammad Raufxon
www.nurullohuz.com 275
Sezilgan bo‘lsa, O‘zbekistonga kelgan har qanday chet ellik – u g‘arblik bo‘ladimi, sharqlik bo‘ladimi – negadir mamlakatimiz “mustaqillik”ka erishganidan bu yog‘idagi yigirma yillik ahvolimizni birdaniga va to‘la-to‘kis o‘rganib chiqqan bo‘ladi va olamshumul xulosalarini bera boshlaydi. Eng qizig‘i – hammasi deyarli bir xil fikrlaydi, bir xil gapiradi. Biz mehmondo‘st xalqmiz, diyorimizga kelgan mehmonning betiga qaramay, darrov boshiga o‘zbekcha do‘ppiyu egniga o‘zbekcha to‘n kiydiramiz. Bu yaxshi odat, albatta. Qizig‘i ‒ bu o‘zbekcha do‘ppi bilan o‘zbekcha to‘nni kiygan zahoti, masalan, farang o‘zining farangligini, karis karisligini, xitoy xitoyligini, itoliyon itoliyonligini unutib qo‘yadi. Do‘ppimiz bilan to‘nimizning sehriga qoyil qolmasdan iloj yo‘q. Kiyish ne, yelkasiga bir tashlansa, yetadi – har qanday chetellik gapiga to‘n kiydirib, jumlalariga do‘ppi qo‘ndirib gapiradigan bo‘lib qoladi. Ya’ni, g‘irt o‘zbekistonlik bo‘ladi-qoladi! Mayli, baribir mehmonni hurmatlash kerak. Qilig‘i sovuq bo‘lsa ham, mehmon – mehmon. Tepasida turmaganmiz, bu gaplar uchun butun aybni faqat ularning bo‘yniga qo‘ya olmaymiz. Balki tilbilmas u bechoralar o‘zining “tushunarsiz” tilida birnimalar degandir, so‘ngra o‘zimizning azamat jurnalistlar hashar qilib, uni hammamiz uchun “tushunarli” tilga o‘girib qo‘yaqolishgandir. Qaydam... Boya “shu yerda nuqtalab turamiz” deb ozgina shoshilibmiz, bu mojarolarning yana bitta kulgili tomoni chiqib qoldi. Kulgi bo‘lganidan keyin oxirigacha bo‘lsin-da. Mana bu ko‘chmanchi sifatlarga e’tibor qiling: 1. Rossiya tibbiyot fanlari akademiyasi akademigi Leo Bokeriya suhbatini: “Kasbim taqozosiga ko‘ra, ko‘p mamlakatlarda, shaharlarda bo‘lganman... Ammo Toshkentni...” deb (2011.6.12.); Italiyaning “Bolalarga yordam” xalqaro xayriya tashkiloti vakili Arianna PLEBANI xonim so‘zini: “Men dunyoning ko‘plab mamlakatlarida bo‘lganman. Lekin O‘zbekistonda...” deb (2011.25.11.); Indoneziya sog‘liqni saqlash vaziri o‘rinbosari Slamet YUVONO esa: “Kasbim taqozosi bilan dunyoning ko‘plab mamlakatlarida uyushtirilgan tadbirlarda qatnashganman. Ammo Toshkent...” (2011.30.11.) deb boshlaydi. Qalay?
Ajab, bu gaplarni uchala chetellik bir-biridan xabarsiz aytganmi yo uchalasining ham “hol”idan xabardor o‘zbek jurnalisti to‘qiganmi? 2. Biz sal tepada janubiy quriyalik No Bo KIMning 6 dekabir sonida chop etilgan so‘zlarini keltirgan edik. Ajablanarli tomoni – “Xalq so‘zi” bundan oldinroq, 26 no‘yabir sonida ham xuddi shu muallifning xuddi shu fikrlarini bosgan. Ya’ni, gazet bitta suhbatni 10 (o‘n) kun ichida ikki bor obunachisiga taqdim qilgan. Bitta-ikkita so‘zdagi boshqachalikni aytmaganda, bir xil gaplar: “Men O‘zbekistonda amalga
|
