O. M. Jabborova, Z. A. Umarova Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi

Boshlang’ich 
ta’lim 
pedagogikasida 
o’qitish 
turlari. 
Boshlang’ich ta’lim pedagogikasida o’qitish turlari pedagogik tajribadan 
o’tgan shakllarga asoslanadi. Bu o’rinda o’qitishning eng muhim 
turlariga e’tiboringizni tortamiz.

---

81 
1. Dogmatik o’qitish. O’qitishning bu turida qat’iy belgilab olingan 
tamoyillarga asoslaniladi. Misol uchun, boshlang’ich sinf o’quvchilari 
o’qish, yozish, chizish va hisoblash ko’nikmasiga ega bo’lishi shart.
2. Rivojlantiruvchi o’qitish. O’qitishning mazkur turida o’quvchilarning 
ixtiyoriy ta’lim olishiga asoslaniladi. Bunda o’quvchilarning qiziqishiga 
qarab ma’lumotlar kengaytiriladi yoki qisqartiriladi. Asosiy maqsad 
o’quvchilarni fikr yuritishga o’rgatishdir.
3. TuShuntiruvchi o’qitish. O’qitishning bu turida bilimlar va 
ko’nikmalar tuShuntiriladi, uning asosida o’quvchilar amaliy faoliyatga 
tayyorlanadi. Bunda o’qituvchi o’quv materiallarini erkin tanlaydi, ya’ni 
o’qituvchi darslikdan farqli ravishda o’quv materiali tayyorlashi 
mumkin. 
4. Muammoli o’qitish. O’qitishning mazkur turida avvolo muammo 
qo’yiladi, keyin uning yechimi o’quvchilar ishtirokida topiladi. Bu tur 
o’quvchilarda faollik, tashabbuskorlik, mustaqillik, fikrlash va ijodkorlik 
ko’nikmalarini shakllantiradi.
5. Dasturli 
o’qitish. 
O’qitishning 
bu 
turida 
kompьyuterli 
texnologiyalarga asoslaniladi. Bunda o’qituvchi va o’quvchi kompьyuter 
vositasida muloqotga kirishadi. Mazkur tur o’quvchilarga ma’lumotlarni 
xohlagan tarzda berish, topshiriqlarga tuzatishlar kiritish, o’quv 
jarayonini virtual nazorat qilish imkonini beradi. 
6. Modulli o’qitish. O’qitishning mazkur turida o’qituvchi va o’quvchi 
ma’lumotlarni modul tarzida qabul qiladi. Bunda o’quv fanlarining 
mavzulari muayyan tartib asosda yoritiladi va o’quvchilar modellashgan 
ma’lumotlarni qabul qiladi. Shu sababli modulli o’qitishda bo’limlar, 
mavzular va bandlar kompьyuterli dasturga kiritiladi.

---

82 
Pandemiya sharoitida 2019-2020 o’quv yilidan boshlab o’qitishning 
modul turi va uning masofaviy ta’lim shakli ta’lim jarayonida qaytadan 
qo’llanila boshladi. Bu hol modul o’qitish turini didaktik jihatdan 
takomillashtirilib borilishini ko’rsatdi. Bunday keyingi ilmiy tadqiqotlar 
ana Shu muammoga yo’naltirilishi maqsadga muvofiq bo’ladi.
Boshlang’ich ta’lim pedagogikasida o’qitish turlari o’qituvchi 
tomonidan erkin tanlanadi. Ayni paytda, bunda o’qitishning maqsad va 
vazifalariga to’liq erishish, uning samaradorligini ta’minlash talablari 
qo’yiladi. Shu sababli bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchilari oliy 
pedagogik ta’lim jarayonida o’qitishning barcha turlarini talab 
darajasida egallashi taqozo etiladi.