Олий математика сизга та=дим этилаётган мазкур маъруза матнларида «Олий математика»


Download 0.84 Mb.
bet55/62
Sana19.02.2023
Hajmi0.84 Mb.
#1214302
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   62
Bog'liq
ОЛИЙ МАТЕМАТИКА ФАНИНИНГ АСОСИЙ ВАЗИФАЛАРИ, УНИ АМАЛИЙ МАСАЛАЛАРНИ ЕЧИШДАГИ

Cаволлар:

  1. Ызгармас коэффициентли бир жинсли, чизи=ли дифференциал тенгламани умумий кыринишини ёзинг.

  2. Характеристик тенгламани кыриниши ва ечимларини келтиринг..



29 - МАВЗУ:СОНЛИ +АТОРЛАР. СОНЛИ +АТОРЛАРНИ Я+ИНЛАШИШИ ВА УЗО+ЛАШИШИ ЩА+ИДА ТУШУНЧАЛАР.
Режа:

  1. Сонли =аторлар ща=ида асосий тушунчалар.

  2. Сонли =атор я=инлашишининг зарурий шарти.

Адабиётлар: 1, 2, 3.
1. Сонли =аторлар ща=ида асосий тушунчалар.
Бизга U1, U2, ..., Un- чексиз сонларнинг кетма-кетлиги берилган былсин. Ушбу U1+U2+...+Un+...=Σ Un (1) йи`инди сонли =атор дейилади. U1, U2, ..., Un, ... сонлар =аторнинг щадлари, Un эса =аторнинг умумий щади дейилади. Агар =аторнинг n-чи щади берилган былса, у щолда =атор берилган дейилади. (1) кыринишдаги чексиз =аторлар билан ырта мактаб алгебрасидан =исман танишмиз. Масалан чексиз камаювчи геометрик прогрессия щадларидан тузилган ушбу =атор a+aq1+aq2+...+aqn-1+... (2) =аторга мисол былади. (2) =аторнинг умумий щади Un=aqn-1 (n=1, 2, ...) формула билан ифодаланади. Бу ерда а =аторнинг биринчи щади, q-эса махражи дейилади. Ушбу 1+1/2+1/3+...+1/n+... (3) кыринишдаги гармоник =атор щам чексиз =аторга мисол былади. (3) =аторнинг умумий щади Un=1/n(n=1, 2, ...). Агар =аторнинг щадлари функциялардан иборат былса, бундай =аторни функционал =атор дейилади ва унинг умумий щади Un=fn(x) (n=1, 2, ...) ор=али белгиланади. (1) =аторнинг дастлабки n та щадлари йи`индисидан тузилган ушбу Sn=U1+U2+...+Un йи`индини =араймиз. Агар n чексиз ошганда Sn йи`инди бирор S чекли лимитга интилса, у щолда (1) =аторни я=инлашувчи ва S сонни =аторнинг йи`индиси дейилади. Уни limSn=S каби белгиланади. Агар n чексиз ортганда Sn
n
йи`инди чексиз ортса ёки лимит мавжуд былмаса, у щолда (1) =атор узо=лашувчи былади.
Шундай =илиб, кыриш осонки, =аторнинг я=инлашиши кетма-кетликнинг я=инлашиши ор=али, унинг йи`индисини топиш кетма-кетликнинг лимитини топиш билан щал =илинади. Ушбу S-Sn айирмани =аторнинг =олди= щади дейилади ва уни Rn ор=али белгиланади, яъни Rn=S-Sn; limRn=lim(S-Sn)=0. +аторлар назариясининг
n n
асосий масаласи унинг я=инлашувчи ёки узо=лашувчи эканлигини ани=лашдан иборатдир.
1-Мисол. Чексиз камаювчи геометрик прогрессия щадларидан тузилган. a+aq+aq2+...+ +aqn-1+... (2) (a0) =аторни =арайлик. Бизга маълумки, (2) =аторнинг дастлабки n та щадининг йи`индиси Sn=(a(1-qn))/(1-q)=a/(1-q)-aqn/(1-q) тенг. Кырсатиш мумкинки q<1 былганда берилган катор я=инлашувчи LimSn=S=a/(1-q)), q1 былганда узо=лашувчи былади.
n
2-Мисол.Ушбу 1/(1*2)+1/(2*3)+...+1/(n(n+1))+...
+аторнинг я=инлашувчилиги текширилсин. Кырсатиш мумкинки, =аторни щар бир щадини =уйидагича ёзиш мумкин:
1/(1 2)=1-1/2=1/2, 1/(2;3)=1/2-1/3
1/(n(n+1))=1/n-1/(n+1)=1/(n(n+1)). У щолда Sn=1-1/(n+1).Бундан limSn=1.
n
Демак берилган =атор я=инлашувчидир. Аммо ихтиёрий берилган сонли =аторни я=инлашувчи ёки узо=лашувчилигини ю=орида келтирилган усул билан щамма ва=т щам кырсатиб былмайди. Шу сабабли =аторларни текширишда умумийро= былган =атор я=инлашишининг зарур ва етарли шартлари мавжуд.
Агар (1) =атор я=инлашувчи былса Un=0 былади. Бу сонли =атор я=инлашуви былишининг зарурий шартидир. Агар сонли =атор учун зарурий шарт бажарилмаса берилган =атор узо=лашувчи былади. Акссинча =атор я=инлашишнинг зарурий шарт бажарилишидан щамма ва=т щам уни я=инлашувчилиги келиб чи=майди.

Download 0.84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling