O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

ЕТИМ ТОБУЛҒИ (Spiraea pilosa) 
-раънодошлар оиласига мансуб бута. 
Бўйи 30—70 см. Барглари оддий, теска-
ри тухумсимон, баъзан ромбсимон, бўйи 
4—20 мм, эни 3—18 мм, тукли. Гуллари 
соябонсимон ёки қалқонсимон тўп гул да 
жойлашган. Июнь — июлда гуллайди. Ме-
васи авг.да етилади. Тоғ ён бағирларида, 
арчазор ва ёнғоқзорларда, шағалли 
очиқ ерларда ўсади. Ўзбекистонда Тош-
кент вилоятининг тоғли туманларида 
тарқалган. Е. т. ширали ва манзарали 
ўсимлик хисобланади. 
ЕТИМКАЛОС ТИЗМАСИ - Сур-
хондарё вилоятидаги Сурхон-Шеробод 
қатор тепалари таркибига кирувчи тизма. 
Энг баланд жойи 1216 м. Уз. 8—10 км. 
Жан.-ғарбдан шим.-шарққа йўналган. 
Шим.-ғарбий ён бағри анча тик. Жан.-
шарқий ён бағри ётиқроқ, қуруқ сой ва 
тор даралар б-н ўйилган. Е.т. бўр ва па-
леогеннинг қумтош, алевролит, оҳактош 
ва гипсидан ташкил топган. Айрим жой-
ларда дағал тўқ бўз тупроқлар ювилиб 
кетганлиги туфайли туб жинслар очилиб 
қолган. Ён бағирларда қўнғирбош, илоқ, 
эфемероидлар, шунингдек, шаир б-н бир-
га тоғ шувоғи, биюрғун, шўра, гулхайри, 
оққурай кенг тарқалган. Е.т. яйлов сифа-
тида фойдаланилади.
ЕТИМТОҒ, Етимтов, Етимчўққи — 
бошқа тоғлардан ажралиб турган якка 
тоғ, чўққи; атрофидаги тоғлар емирилиб 
кетган кўҳна тоғли р-нларда кўп учрай-

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
89
ди. Қизилқумда Етимтоғ деган тоғ бор. 
ЕТИМТОҒ — Марказий 
Қизилқумдаги қолдиқтоғ. Овминзатов 
б-н Томдитов тоғлари оралиғида жой-
лашган. Энг баланд жойи 622 м. Уз. 18 
км. Жан.-ғарбдан шим.-шарққа йўналган. 
Шим.-ғарбий ён бағри тикроқ. Е. герцин 
орогенезида кўтарилган, девон ва кар-
бон даврларининг оҳактош ва кремнийли 
сланецларидан таркиб топган. Тоғ эта-
клари кенг пролювиал шлейфдан иборат. 
Ён бағирлари қуруқ сой ўзанлари б-н 
парчаланган. Туб жинслар нураган жинс 
парчалари б-н кўмилиб кетган, фақат 
сойларнинг кучли ўйилган жойлари ва 
сувайирғич қисмида усти очилиб қолган. 
Иқлими кескин континентал, йиллик 
ўртача т-ра 13°, йиллик ёғин миқдори 
100—150 мм. Этаклари бўр ва палеоген-
нинг чўкинди жинслари б-н қопланган. 
Қўнғир бўз тупроқларда боялич, кейреук, 
шувоқ, изен, биюрғун ўсади. Яйловларда 
қоракўл қўйлари боқилади.