O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

РИДБЕРГ ДОИМИЙСИ (R) — сий-
раклаштирилган газ ёки металл буғлари 
кўринишидаги изоляцияланган атомлар-
нинг нурланиш частоталари ва энергия 
сатхларини ҳисоблашда қўлланадиган 
формулалар таркибига кирувчи асо-
сий физик катталик. R б-н белгиланади. 
Агар атом ядросининг массаси электрон 
массасига нисбатан чексиз катта (ядро 
қўзғалмас ҳолатда) деб олинса, у қолда 
R—2n2mei/chi =(1,097373143±1О)1О7 
м1, бунда е ва и — электрон заряди ва 
массаси, с— ёруғликнинг вакуумдаги 
тезлиги, h — Планк доимийси. 1890 й.да 
швед физиги И. Ридберг (1854— 1919) 
атом спектрларини ўрганаётганда шу 
бирликни фанга киритган. 
РИЕКА — Хорватиядаги шаҳар. 
Адриатика денгизи сохилида. Риека 
кўлтиғининг шим. қисмида жойлашган. 
Аҳолиси 167 минг киши (1999). Транс-
порт йўлларининг муҳим тугуни. Йирик 
порт. Аэропорти халқаро аҳамиятга эга. 
Мамлакатнинг муҳим саноат маркази. 
Кемасозлик, моторсозлик, нефтни қайта 
ишлаш, кимё, ёғочсозлик, кўнпойабзал, 
озиқ-овқат саноати корхоналари мавжуд. 
Музейлар бор. 13—18-а.ларга оид меъ-
морий ёдгорликлардан романготика со-
бори, черков, минора сақланган.
РИЁЗИЙ 
Имомуддин (? — 
Самарқанд — 1479) — шоир, хаттот 
ва ҳофиз. Самарқанд мадрасалари-
дан биридатаҳсил кўрган. Туркий ва 
форс тилларида ижод қилган. Р. ҳақида 
маълумот, 
шеърларидан 
намуналар 
«Мажолисуннафоис»даучрайди. Р. ёш-
лигидан шеъриятга қизиққан, салафла-
ри ижодини қунт б-н ўрганган. Илми 
мусиқий, илми нужум ва б. фанлар б-н 
ҳам шуғулланган. Мумтоз адабиётнинг 
анъанавий жанрларида турли мавзу-
ларда шеърлар ёзган. Навоий Р. б-н бир 
неча бор суҳбатда бўлган ва ижодига 
юқори баҳо берган. Навоийнинг ёзиши-
ча, у ғазаллар ёзиш б-н бирга хаттот, шу-
нингдек, Қуръонни ҳам етти қироат б-н 
ўқий оладиган ҳофиз бўлган. Ҳозиргача 
Р.нинг 89 ғазали, 3 қитъаси, 1 рубоий 
ва 8 фардианиқланган. Девонларининг 
12 нусхаси Лондон, Бангола, Санкт-
Петербург, Душанба, Тбилиси фондлари-
да сақланади.
Ад.:Алишер Навоий, Мажолис унна-
фоис, Т., 1961.

---

www.ziyouz.com кутубхонаси