O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi indd

РАССОМЛИК САНЪАТИ — асар-
лари бирор юза (қоғоз, мато, тахта, девор 
ва б.)га бўёқ (акварель, мойбўёқ, тем-
пера, гуашь, елимбўёқ), қалам, рангли 
тош, шиша ва ҳ.к.да ишланадиган тас-
вирий санъат тури. Қандай хомашёдан 
ва кандай ишланишига қараб рангтасвир 
ва графика™ ажратилади. Рангтасвир-
да ранг муҳим ўрин эгаллайди ва унинг 
характерли томонларини белгилайди; 
графикада асосан чизиқ, оққора бўёқ 
доғлари асосий бўлиб, ранг иккинчи да-
ражали ўрин тутади, кўп ҳолларда шарт-
ли, рамзий маънода асарнинг ғоявий эмо-
ционал томонини кучайтириш мақсадида 
уни қўллаш мумкин. Mac, плакатпз. ран-
ги кизил буюм кўк, сариқ ва б. рангда 
берилиши мумкин ва ҳ.к. «Р.с.» ибораси 
20-а. 50-й.ларидан қулланилиб, дастлаб 
рангтасвирни таърифлаш учун ишлатил-
ган. Бугунги кунда, шунингдек, бадиий-
лик маъносида хдм қўлланилади.
Р.с. қад. бўлиб, рангтасвир ва графика 
бир-бири б-н узвий боғлиқ ҳолда ривож-
ланган. Давр утиши б-н профессионал 
санъатнинг кучайиши уларни мустакдл 
санъат турларига ажрата бошлаган. 
Уйғониш даври ва ундан кейинги даврлар-
да Р.с. ифода воситалари бойиб борган, 
мутахассислар етишиб чиққан, техника 

---

www.ziyouz.com кутубхонаси
75
ва технология ўзгариб янгиланиб борган. 
Рангтасвир ва графикани бир-биридан 
алохдда ажратиш қийин, чунки ҳар бир 
ижодкор уларнинг ҳар иккисида ҳам 
ижод қилади, ижодкор фаолиятига бахр 
бериш фақат улардан қай бирининг етак-
чилигига боғлиқ. Mac, Л.Абдуллаев ранг-
тасвир ва графикада хам меҳнат қилган, 
лекин рангтасвир устаси сифатида эъти-
роф этилади. Ч.Ахмаров, Н.Кашина ва б. 
ижодида хам шу хрлни кўриш мумкин, 
улар ижодида фафиканинг айрим тур ва 
кўринишлари ўз ифодасини топган, хо-
лос. В.Кайдалов, Қ. Башаров ва б. ижо-
дида рангтасвир асарлари мавжуд бўлса 
хам, улар фафик рассомлар қаторидан 
ўрин олган. Ўзбек китоб графикасининг 
асосчисибўлган И.Икромовни, рассомН.
Холиқов, А.Бобров, Ф.Кагаров ва б.ни 
график рассомлар сифатида эътироф 
этиш мумкин.
РАСТА — шаҳар бозорларида ва 
қишлокларда кўчанинг четига қурилган 
савдо дўконлари қатори. Товар и.ч.; ри-
вожланиши б-н товарларнинг турига 
қараб сотувчилар алоҳида Р.ларга жой-
лашганлар. Р.лар ҳам мол турларига 
мувофиқ пойабзал Р.си, шойи Р.си, газ-
лама Р.си, мева Р.си ва б. номлар б-н ҳам 
аталган. Р. деҳқон бозорларида, ярмарка-
ларда ҳозир ҳам мавжуд.