O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov

O‟zakli induktiv O‟O‟lari kattaroq miqdordagi (o‟nlab mm gacha) 
siljishlarni o‟lchashda ishlatiladi (3.2-rasm). Bunday O‟O‟ning ishlashi o‟zak-
yakor 1 ning siljishi natijasida shulg‟am 2 induktivligining o‟zgarishiga 
asoslangan. 
Agar chulg‟amlar soni ikkita yoki to‟rtta bo‟lsa bunday O‟O‟lariga 
differensial-transformator yakorli O‟O‟lari deyiladi. 2.3.2-rasmda ikkita uchma-
uch ulangan ichida yakori harakatlanuvchi induktiv O‟O‟ ko‟rsatilgan. Agar yakor 
1 cho‟lg‟am 2 ichiga kirmay turgan holda bo‟lsa, chiqish kuchlanishi 
chulg‟amlarning boshlang‟ich kuchlanishlarining ayirmasiga teng bo‟ladi, ya‟ni 
U
chiq
=U
1
-U
2
=

U. Yakorning o‟ngdan chapga (0
1
) siljishi tufayli birlamchi 
chulg‟amning induktivligi kamayadi, ikkilamchi chulg‟amniki o‟zgarmay turadi, 

---

73 
ya‟ni U
1
>U
2
va chiqish kuchlanishi U
chiq
orta boradi. x=1 bo‟lganda U
chiq
maksimal 
qiymatga teng bo‟ladi. 1< x < l intervalida U
kir
ortib borib, U
chiq
kamayishiga olib 
keladi. Ya‟ni induktivligi ortadi va chiqish kuchlanishi U
chiq
kamayib boradi. 
2.3.2-rasm. Induktiv siljish O‟O‟ 
 
O‟O‟ning sezgirligi har bir chulg‟am uchun alohida hisoblanadi. 
x
U
dx
dU
K




; 
Laboratoriya qurilmasining tavsifi. Laboratoriya qurilmasi quyidagi 
qismlardan iborat (2.3.3-rasm): kamaytiruvchi transformator - Tr, induktiv O‟O‟ 
1, potensiometrik o‟lchov- o‟zgartkichi 3, voltmetrlar V