O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti geografiya kafedrasi

MAVZU: AVSTRALIYA MATERIGI IQLIMI VA ICHKI SUVLARI 
ORGANIK DUNYOSI 
REJA: 
1. 
Materik iqlimi unga ta'sir etuvchi omillar? 
2. 
Materik ichki suvlari. 
3. 
materik organik dunyosining o'ziga xosligi. 
 
Adabiyoti. 
1. 
T.V.Vlasova, «Materiklar tabiiy geografiyasi» toshkent «O'qituvchi» 
nashriyoti 1983. 2 tom ( 217-225 betlar. ) 
2. 
T.V.Vlasova «Fizicheskaya geografiya materikov» Chast-1, Chast-2, 
Izdatelstvo «Prosvesheniye» Toshkent 1986 g. 
3. 
M.P.zabrodskaya, A.G.Chikishev, «Praktikum po fizicheskoy geografii 
materikov i okeanov» Moskva, Izdatelstvo «Prosvesheniye» 1989 g.
4. 
A.Qozoqov, X.Ma'sudov «Materiklar va okeanlar tabiiy geografiyasi kursidan 
amaliy mashg'ulotlar va mustaqil ishlar» toshkent «O'qituvchi» nashriyoti 1992 yil. 
AVSTRALIYANING IQLIMI VA SUVLARI 
 
Iqlimi: Avstraliyaning va qushni orollarning iqlim sharoiti ularning katta 
qismi ekvator va tropikka yaqin joylanishiga va nisbatan iliq suv havzalari bilan
o'ralganligiga bog'liq bo'lib, jami quyi radiasiya katta ekanligi bilan harakterlanadi. 
Jami quyosh radiasiyasi yiliga 140 kalG' sm2 dan 150 kalG'sm2 gacha yetadi. 
Avstraliya iqlim sharoitining tarkib topishida tinch okeanining va uning ustida 
mavjud bo'lgan shimoliy va janubiy yarimsharlarning passat xavo oqimlarining 
shuningdek qishda sezilarli darajada sovib, yozda qattiq qizib ketadigan avstraliya
quruqligining hamda Osiyoning roli katta. Tinch okeandan keladigan bu oqimlar 
materikning markaziy qismlarigacha yetib bormasdan materikning sharqiy 
qismlariga ko'proq yog'in tushishiga sabab bo'ladi. Harorat ish davomida deyarli 
o'zgarmay turadi. O'rtacha oylik harorat dengiz sathidan salgina balandlikda Q 24 va 
Q 280 oralig'idan o'zgarib turadi. Yuqoriga ko'tarilgan sari xarorat pasayadi lekin yil 
bo'yi bir xil bo'ladi. Materikning ichki rayonlarida butun yil kontinental tropik havo 
hukmron va yillik yogin miqdori 250 mm oshmaydi. Havoning nisbiy namligi 30-40 
% haroratning yillik ayniqsa sutkalik amplitudasi katta. Qishda janubda sovuq havo 
massalari kirib kelganda ob-havo sekin sovib ketishi mumkin. Tuproq yuzasi 
harorati –50 tushadi. Avstraliyaning janubi sharqidagi tog'larda harorat –200 sovuq 
bo'ladi.