O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi “tiqxmmi” milliy tadqiqot universiteti

6-rasm. Tomchilatib sug‘orish tizimida sug‘orish sektorlariga ajratish sxemasi 
Sug‘orish vaqtida suv faqat bitta sektorga beriladi, ya’ni sektorlar navbat bilan 
sug‘oriladi. Natijada quvurlarning eng kichik diametrini hamda nasos agregati va 
filtrning talab darajasidagi kam quvvatli markasini tanlash imkoniyati yaratiladi. 
Tomchilatib sug‘orish tiziminining loyiha bo‘yicha yer ostida joylashgan suv 
yetkazib beruvchi magistral polietilen quvuri diametri 160 mm va yer sathidan 0,7 
m pastda joylashtirilgan, yer ustida joylashgan mustahkamlangan egiluvchan 
tarqatuvchi quvurlari diametri 110 mm, tomizgichli sug‘orish shlanglari diametri 

---

13 
16 mm va har 30 sm masofada joylashgan tomig‘gichlarning suv sarfi 1,6 l/soat ni 
tashkil qiladi. 
7-rasm. Tomchilatib sug‘orish tarmog‘ining qurilish sxemasi 
Sug‘orish vaqtida suv faqat bitta sektorga beriladi, ya’ni sektorlar navbat bilan 
sug‘oriladi. Natijada quvurlarning eng kichik diametrini hamda nasos agregati va 
filtrning talab darajasidagi kam quvvatli markasini tanlash imkoniyati yaratiladi. 
1-jadval 
Tajriba tizimi 
Var 
№ 
G‘o‘za navi 
Sug‘orish usuli 
Sug‘orish oldi tuproq 
namligi 
CHDNS 
ga 
nisbatan, % 
PSUYAITI Markaziy tajriba xo‘jaligi 
1 
S-65 24 (tajriba) 
TST 
65-70-65 
2 
S-65 24 (tajriba) 
TST 
70-75-65 
3 
S-65 24 (nazorat) 
Egatlab sug‘orish 
70-70-60 
Yerni ekishga tayyorlash
. Dala maydoni noyabr oyining uchinchi o‘n 
kunligida T-150 haydov traktori yordamida 28-30 sm chuqurlikda shudgorlangan. 
Shudgorlash oldidan fosforli (100%) va kaliyli (50%) ma’danli o‘g‘itlar 
me’yorlari ilmiy tavsiyalarga asosan qo‘llanilgan. Erta bahorda tajriba dalasida 
chigit ekishdan oldin tuproq yuzasi tekislani, chizellandi, borona va mola bosildi. 

---

14 
Ekish muddati
Tipik bo‘z tuproqlar sharoitidagi tajriba dalasiga g‘o‘zani 
«S-6524» navi aprel oyining ikkinchi-uchinchi o‘nkunliklarida, navning sara 
chigitlari ekildi. G‘o‘zaning yangi va istiqbolli “S-6524” navi ekildi. Sug‘orish 
tuproq namligi CHDNSga nisbatan TST da 65-70-65 va 70-75-65 % xamda 
egatlab sug‘orishda 70-70-60% tartibda olib borildi. Tajriba tizimiga asosan, dala 
tajribasi 10 ta variant 3 qaytariqda olib borildi. Bunda egat uzunligi 80 m, kengligi 
0,60 m, qatorlar soni 8 ta, shundan 4 tasi hisobiy qatorlar, qolgani himoya qatorlari 
sifatida qabul qilingan. Shuningdek, bir variant maydoni 8x0,60x80=384 m
2
, bir 
qaytariq maydoni 384x15=5760 m
2
, umumiy maydon 5760x3=17280 m
2
ga ni 
tashkil etdi. 
S-6524 navi: Paxta seleksiyasi, 
urug‘chiligi 
va 
yetishtirish 
a`grotexnologiyalari 
ilmiy-tadqiqot 
institutida V.Avtonomov, A.Avtonomov, 
V.Ristakov 
va 
boshqalar 
tomonidan 
yaratilgan. Nav o‘rtapishar bo‘lib, o‘suv 
davri o‘rtacha 125 kunni tashkil etadi, 1988 
yildan davlat reyestriga kiritilgan. 2020 
yilda viloyatda 25,0 ming gektarga ekish 
uchun rejalashtirilgan. Tupining balandligi 
105-115 sm, birinchi hosil shoxlari 5-6 
bo‘g‘inda paydo bo‘ladi. Bir dona ko‘sak 
vazni 4,0-5,0 g., 1000 dona chigit vazni 
115-125 g. Tolasi IV-tipga mansub, tola 
chiqishi 33,5-34,5%, tola uzunligi 34,0-
35,2 mm, tola pishiqligi 4,7-4,8 gk, metrik 
raqami 6000-6100, nisbiy uzilish kuchi 
27,7 gk/teks., mikroneyri 4,3-4,6.