Озик-овкат товарлари сифат экспертизаси-дарслик doc

Meva va sabzavotlarning nafas olishi. Nafas olish jarayoni ularning atrof 
muhit bilan o‘zaro ta’sirining asosiy shakli hisoblanadi. Nafas olish saqlashning 
ma’lum bir davrida meva va sabzavotlar holatini ob’ektiv aks ettiradi. 
www.sies.uz
Page 76 of 306 

---

77
Kislorodli (aerob) nafas olishning sxemasi odatda quyidagicha izohlanadi. 
S
6
N
12
O
6
+ 6O
2
=6SO
2
+ 6N
2
O + 674 kkal 
Nafas olishning biologik roli shundan iboratki, u meva va sabzavotlar tirik 
to‘qimasini hayot faoliyati uchun zarur bo‘ladigan energiya bilan ta’minlaydi. 
Nafas olish jarayoniga qand va boshqa moddalarning sarf bo‘lishi natijasida meva 
va sabzavotlarning massasi kamayadi va bu kamayish tabiiy kamayish deb 
yuritiladi. Bu yo‘qotishni nafas olish va suvning bug‘lanish jarayonlarini 
boshqarish orqali kamaytirish mumkin,bu esa katta amaliy ahamiyat kasb etadi. 
Nafas olish jarayoni juda murakkab hisoblanadi, bu jarayonda ko‘plab fermentlar 
ishtirok etadi. 
Yuqorida keltirilgan formuladan ko‘rinib turibdiki, nafas olish jarayonininng 
oxirgi mahsuloti karbonat angidrid gazi va suv hisoblanadi. Shunday qilib 1 
gramm-molekula geksozlar oksidlanganda 674 kkal yoki 2824 kDj energiya ajralib 
chiqadi. 
Takrorlash uchun savollar: 
 
1. Meva va sazavotlarni saqlaganda qanday fizikoviy jarayonlar ro‘y beradi? 
2. Fizikoviy jarayonlarning borishi meva va sabzavotlarning sifatiga qanday 
ta’sir ko‘rsatadi? 
3. Haroratning o‘zgarishi meva va sabzavotlarning sifatiga qanday ta’sir 
ko‘rsatadi? 
4. Meva va sabzavotlarni saqlaganda qanday fiziologik va biokimyoviy 
jarayonlar ro‘y beradi? 
5. Meva va sabzavotlarning nafas olish jarayonining mohiyatini tushuntirib 
bering. 
6. Nafas olish jarayonining tezligi meva-sabzavotlar sifatiga qanday ta’sir 
ko‘rsatadi?