Oziq-ovqat xavfsizligi asoslari

Havo tarkibi va namligining ta’siri. Oziq-ovqat mahsulotlariga havo kislorodi 
eng ko„p ta‟sir ko„rsatadi, u tarkibida yog„ bo„lgan mahsulotlarning oksidlanishiga 
sabab bo„ladi, binobarin, ko„p mahsulotlar uchun kislorod kirishi yaxshi emas. 
SHuningdek, kislorod metall idishni zanglatadi. SHu bilan birga, havo kislorodi 
don, meva, sabzavot, tuxum singari mahsulotlarning nafas olishi uchun zarur. Lekin 
nafas olish jarayoni qanchalik jadal bo„lsa, mahsulotning og„irligi va sifati shuncha 
tez pasayadi. 

---

10 
Mahsulotlarni saqlash vaqtida nafas olish jarayonini tartibga solib turish 
muhim o„rin tutadi. Mahsulot saqlanayotgan binoning harorati ko„tarilganda 
mahsulotning nafas olishi kuchayadi va aksincha, quyi haroratda juda sustlashadi. 
Mahsulotning saqlanishiga faqat undagi namlik emas, balki u saqlanayotgan 
bino havosidagi namlik ham ta‟sir etadi. Havoda doimo ma‟lum miqdorda suv bug„i 
bo„ladi, uning miqdori binoning haroratiga bog„liq. Havo qancha issiq bo„lsa, unda 
suv bug„i shuncha ko„p bo„ladi. Masalan – 10
o 
S haroratdagi 1 m
3
havoda ko„pi 
bilan 2,5 g; O
o
S da 5 g; 10
o
S da -9,5 g; 20
o
S da -17 g suv bug„i bo„ladi va hokazo. 
Bordi-yu ko„rsatilgan haroratda suv bug„i miqdori 1 m
3
havoga ko„plik qilsa, bug„ 
suv tomchilariga aylana boshlaydi. Demak, haroratni oshirish yoki pasaytirish bilan 
binodagi havoning nisbiy namligini ancha o„zgartish mumkin ekan. Mahsulotni 
saqlashda havo haroratini keskin o„zgartirish sira mumkin emas, chunki bu hol 
binodagi havo namligining, binobarin, mahsulotdagi namlikning o„zgarishiga olib 
keladi. 
Binoda namligi ko„p mahsulotlar (go„sht, baliq, sabzavot, mevalar) 
saqlanganda havoning nisbiy namligi yuqori(80-95%) bo„lishi lozim, chunki nisbiy 
namlik kam bo„lsa, unday mahsulotlar quriydi, aksincha, un, yorma, makaron 
mahsulotlari, choy, qand, tuz, kraxmal, kofe, tamaki mahsulotlari singarilar uchun 
havoning nisbiy namligi kam (50-60%) bo„lishi zarur. 
Nisbiy namlik psixrometr bilan o„lchanadi. U ikki termometrdan iborat, 
ulardan birining simob sharigi namlangan bo„ladi.