Педагогика маърузалар матни


Download 5.37 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/88
Sana08.11.2023
Hajmi5.37 Mb.
#1757165
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   88
Bog'liq
Педагогика Ғайбуллаев Н, Ёдгоров Р, маматқулов Р, Тошмуродова Қ

1. Эзгу ннят, фикр:
2. Эзгу суз, хушмуомала:
3. Эзгу нш, эзгу фаолиятдан иборатдир.
Шу юк;оридаги уч сифат укитишнинг, таълим-тарбиянинг 
бош мацсадидан иборатдир. Бу бош мак;сад инсонларда, ёшлар- 
да, мутахассисларда комиллик сифатларини такомиллаштириш, 
ёшларни 
замонавий, 
ахлок^ш-амалий 
Укув, 
малака, 
куникмалар билан куроллантира бориш, мутахассисларда х,ар 
бир co^ara мос илм,. билим, куникмалар *осил кдлишдан ибо­
рат булган педагогика фанининг замонавий фан асосларини 
кенгайганлигини кУрсатади.
Педагогика Фанининг предмети. 
укитштгнинг
таълим- 
тарбиянинг замонавий конуниятлари. мазмуни. усуллари. во- 
ситалари 
билан 
кишиларни. 
ёшларни. 
мутахассисларни 
куроллантирувчи Фан булганлиги 
учун
унинг
метолологик асос­
лари максал ва вазиФалари лунёнинг модлий-маънавий 
р и в о

жида шахе камолоти 
уйгунлиги
конуниятлари ва давлатнинг 
замонавий сиёсатилан келиб чикади.
Узбекистан Республикасининг таълим тугрисидаги крнунида _
таълим 
Узбекистон 
Республикаси 
ижгимоий 
тараккиётида 
со^эсини устувор деб эълон кдтинади.
Таълимнинг. Укитишнинг вазиФаси фукаролар. ёшдарнинг 
энг асосий 
К
онститупиявий
хукукларидан бири болтан хар бир 
кишининг акдщ^-амалий имкониятларини руёбга чикариш. 
ижодий кобилиятларини намоён этиш. интеллектуал жихатдан 
ри в о ж и н и
таъминлаш. 
узи
хохлаган касбини танлаш. 
уни
му

каммал эгаллаб. 
шу
сохала бахтиёр Фаолият купсатитп 
учун
моддий-маънавий. таобиявий-дидактик шарт-шароит яратиш- 
дан иборатдир. 
Б
у
умумий
вазиФадан таълимнинг хар бир 
бушни. 
тури
ва боскичлавининг узига хос вазиФалари келиб 
ЗДЩЩИ.


Инсоншунослик фанлари тизимида педагогиканинг тутган 
;урни шу билан белгиланадики, у шахсни ривожлантириш, 
шакллантириш, тарбиялаш, маълумотли кдпиш ва укдгипги 
(таълим бериши) крнуниятлари борасида гадкдоот ишларини 
олиб боради. Шу сабабли, ривожлантириш, шакллантириш, 
таълим ва тарбия, маълумот педагогиканинг асосий категория- 
лари ёки тушунчалари деб аталади.
Шахе турли омиллар таъсирида шаклланади. Тарбия эса 
шахсни шакдлантирувчи, ривожлантирувчи омиллардан бири- 
дир. Катта ёшлилар турли воситалар ва усуллар орк,али маълум 
мак;садни кузлаган холда уз тарбияланувчиларида маълум хис- 
латларни хосил кдтиш ва ривожлантиришни хохлайдилар. 
Шундай кдгшб, тарбия шахсни муайян йуналшцца шаклланти­
риш, камол топтириш мак;садида турли одамларнинг бир- 
бирига таъсир курсатадиган ижгимоий муносабатдир.
Бу жараёнда шахенинг ривожланишини харакатлантирувчи 
кучлар, омиллар хамда тарбияланувчиларнинг ёши, шахеий ху- 
сусиятлари эътиборга олинади. Тарбия жараёнида микро- 
мухитнинг ижобий таъсиридан тула фойдаланилади ва салбий 
таъсирини заифлаиггиришга харакат кдгшнади. Тарбия бир 
жойда тарбияланувчиларга таъсир курсатадиган барча бугинлар 
бирлащиб, ахиллик билан ишлашга эришилади ва хар бир шахе 
уз-узини тарбиялаш к;обилиятига эртарок, эга булади. Тарбия ак- 
сарият холатларда кенг маънода ишлатшшб таълим, маълумот 
ривожланиш жараёнларига кирадиган ишларнинг мазмунини 
Хам англатади.Уларнинг натижаларини узида акс эттиради.
Асосий педагогик тушунчадардан яна бири таълим, яъни 
укдгшл, билим бериш тушунчасидир. Таълим деганда, биз ва 
инсониятни илмий билимлар хаёт учун зарур болтан куникма 
ва малакалар билан куроллантириш к;обилиятларини устириш, 
тафаккурларини шакллантириш жараёнини тушунамиз. Таълим 
уз даражаси ва вазифасига к,араб м акгабщ р таълим, умумий 
урта таълим, урта махсус, касб-хунар таълими ва олий таъли- 
ми, олий укув юртидан кейинги таълим, кадрлар малакасини 
ошириш ва уларнй к^йта тайёрлаш, мактабдан танщари 
таълимдан иборат булиб, улар узлуксиз таълим тизимини тащ- 
кил кдтади. Келажакдаш ихтисослигидан кэтьий назар, хар 
бир киши учун билим куникма ва малакаларни умумий урта 
таълим мактабларда берилади. Касб эгаллаш учун зарур билим 
куникма ва малакаларни олий ва урта махсус, касб-хунар
ю


таълимига кдрашли укув юртларвда оладилар. Таълим махсус 
тайёргарлик курган, педагогик фаолият билан шутулланиш 
лукукига эга булган шахслар ра\барлигида амалга оширилади- 
ган билим бериш жараёнидир.
Таълим пелагогларнинг (билим бериш) Фаолиятилан ва 
укувчи-талабаларнинг (билим олиш. 
укиш
Ч Фаолиятларидан 
иборат кушалок жапаёндип.

Биргаликдаги фаолият оркали ёшлар илмий билимлар билан 
куролланади. Бунинг натижасида уларни ижодий крбилиятлари 
о$ар томонлама шаклланади. Маълумот таълим-тарбия жараёни- 
нинг натижаси орк;али тупланган билим, куникма ва малакалар 
йиишдиси ва шаклланган маънавий фазилатлар мажмуидир.
Маълумот олиншинг тугри ва ишончли йули давлат таълим 
стандартлари буйича билим берадиган, аник; максадли режалар, 
дастурлар асосида Укув юртларида ташкил 
килинадиган 
таълим-тарбия жараёнидир.
Таълим, 
тарбия, 
маълумот, 
ривожланщн, 
шаклланиш 
уйгунлашган 
ягона 
жараёндир. Унда 
укзггувчи-тарбиячи 
рахбарлик кдлади. Педагогика узок тарихий жараёнда шаклла- 
нар экан, хрзирга- келиб илмий билимларни мустакил бир тар- 
мога сифатида, фан сифатида шаклланди. Узининг илмий- 
назарий, услубий, амалий асосларини яратди. Натижада педа­
гогика фанлари тизими, яъни унинг тармокдари вужудга келди. 
Я*уш вакггача фалсафанинг бир тармоги ^исобланган педаго- 
гиканинг муста^ил янги йуцалишлари яратилди. Жумладан, 
Педагошка тарихи мустакил тармок; сифатида, Педагогика фа­
нининг тарихан ривожланиши узида акс этгирилади. Бунда 
Утмишдаги илгор педагогик гояларни пайдо булиши, ривожла­
ниши, уларнинг бугунги кундаги а^амияти, меросдан фойдала- 
нишнинг зарурияти ^акдца фикр юритилади.
Педагогика фанлари тизимида тарбияланувчиларнинг ёшларига 
Каратилган тармок педагогикалар мавжуд. Жумладан: макгабгача 
таълим педагогикаси, умумий таълим педагогикаси, урга махсу^, 
касб-^унар таълими педагогикаси, олий таълим педагогикаси, 
ишлаб чикариш педагогикаси, педагогик менежмент, даволаш пе- 
дагогакаси, геронтопедашгика, х^рбий педагогика, янги педаго­
гик технологиялар кабилардир. Бу тармок; педагогикалар макгабга­
ча таълим муассасаларида умумий ва Урта махсус, касб-хунар 
таълими, олий Укув юртларида олиб бориладиган таълим-тарбия 
жараёнининг крнуниятларини урганади.
и


Булардан тапщари дифектология деб аталувчи махсус педа­
гогика хам шаклланди ва махсус укув масканларида укитувчи, 
тарбиячилар тайёрлащда сурдопедагогика (соков болаларни 
укдгиш ва тарбиялашда), тифлопедагогика(кузи ожиз болалар­
ни Укитиш), олигофренапедагогвка (акдий ривожланишдан 
оркдда долган болаларни тарбиялаш ва укитиш) логопедия 
(нущи яхнш ривожланмаган болаларни укитиш) масалалари 
билан шугулланади. Педагогика фанлари тизиминйнг мухим 
тармога сифатида аник, фанларни укдгиш ва Урганишнинг 
Конуниятлари урганувчи услубиёт фанининг хам хизматлари 
бекиёс каттадир. ХаР бир фанни укитишниг узига хос йул- 
усуллари мавжудцир. Баъзан бу фанни хусусий методика, яъни 
услуб деб аташлари хам бежиз эмас.Хозирги кунда Укув юртла- 
рида тарих укдгаш, математика укдгиш, тил укитиш услубиёти 
фани Укитилмокда.
Кейинги йилиарда, о ила педагогикаси, касб-хунар таълим 
педагогикаси, харбий педагогика, спорт педагогикаси кабилар 
шаклланмокда. Педагогика мустацил фан сифатида шаклланади 
ва шаклланмокда.Аммо шахе камолоти билан боглик; муаммо- 
ларни хал этишда бонща фанлар билан хамкорлик кдпади. Пе­
дагогика умумий психология, ёшлар психологияси билан узвий 
бошанган. Психология шахенинг турли ёшдаги психик ривож- 
ланиш крнуниятларини, таълим-тарбия таъсирида инсон иси- 
хикасининг узгариш механизмини тушунтиради. Шундай экан, 
таълим-тарбия жараёнида педагог тарбияланувчиларнинг пси­
хик ривожланишини, шахеий сифатларини урганиш лозим. 
Шундагина самарали таъсир кУрсата олади.
Педагогика инсон дунёкэрашининг шаклланиши, жамият ва 
шахенинг Узаро муносабати хамда билиш фаодияти муаммола- 
рини Урганувчи фалсафа билан хамкорлик килади. Айникса, ах- 
локий тарбия билан этиканинг эстетик тарбия билан эстетика- 
нинг узаро ало^алари хаммамизга маълумдир.
Кейинги йилларда педагогика социология, сиёсатшунослик 
фанлари билан алокдлари ривожланмокда. Инсоннинг жамият- 
даги Урни, ижгимоий мухитнинг шахе ривожланиши ва тар- 
биясига таъсирини Ургатинща педагогика бу фанлар билан 
Хамкорлик килмокда.
Педагогика тарих, этнография, фольклор (халк; огзаки ижо- 
ди) каби фанларнинг ютукдаридан самарали фойдаланмокда. 
Бугунги кундаги педагогик жараённинг мохиятини чукуррок
12


англаш учун унинг Утмишдаги шаклланиш тарихини якдол та- 
саввур килмок; даркор. Бундай шароитда тарихий меросга, 
фольклор манбаларга мурожаат кдгпшади. Щахснинг жисмонан 
етуклиги, баркамоллигининг ажралмас кисмидир. Педагогикада 
жисмоний тарбия тугрисида фикр юритилар экан, ёшлар фи- 
зиологияси ва гигиенаси тугрисидаги билимлардан фойдаланиш 
лозим булади.
Узбекистан мустакилликка эришгандан сунг уз тарихини, 
жумладан педагогика тарихини урганиш учун кенг йул очди. 
Утмишдаги педагогик тафаккур дахоларининг игухратини тик- 
лаш, уларнинг гояларини хаётга тадбик этишдек улуг ишлар 
амалга оширилмокда. Дархакикат, ота-боболаримиз ёш авлодни 
комил инсон килиб тарбйялашга алохдца эътибор берганлар. 
Исломий тарбиянинг маънавий, маърифий ахамиятига катга 
»эътибор берганлар. Юртбошимиз И.А. Каримов таъкидлаганла- 
‘ридек: “Ислом дыни - бу ота-боболаримиз диии, у биз учун %ам 

Download 5.37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling