Pedagogikalıq sheberliktiń metodologiyaliq máseleleri. J o b a

1.Avtoritorliq stil’.
2.Demokratiyaliq stil’.
3.Liberalliq stil’.
Avtoritorliq stil’-bul qarim-qatnastiń tiykarǵi formalari- buyriq beriw, kórsetpe hám eskertiw beriwler.
Demokratiyaliq stil’- bul qarim-qatnastiń tiykargi formalari-buyriq etiw, keńes beriw, xabarlandiriw. Bul balalar menen qatnasta eń jaqsi qural bolip tabiladi.
Liberalliq stil’-bul muǵallim óz jámaatiniń turmisi menen qiziqpaydi, ózin bir shette uslaydi, hár qanday maselege óziniń qarsi pikiri menen qatnasadi (keri tartadi, ójetlilik).
Bunday muǵallimniń abirayi artpaydi. hár qashan mektep basshilari hám muǵallimleri menen jumistiń qiyinshiliǵi xaqqinda gap etkende, olar albette kasiplesleri, oqiwshilar, ata-analar menen baylanis jasaі mashqalasin atap ótedi. Keyingi waqitlari mekteplerge tek pan qaniygeleri kelip atir, al usi kasiptiń túp mańizin túsinbekshi muǵallimler emes. Olar óz panin jaqsi biledi, oniń oqitiw metodikasi menen qiziqsinadi, oni jetilistiredi, sabaqti jaqsi ótiwi múmkin, al oqiwshilar menen baylanis jasay almaydi, olarǵa qiynalǵan waqitta jardem bergisi kelmeydi hám buni shart emes dep esaplaydi. Balalar bunday muǵallimler menen jaqsi baylanis jasamaydi.
Keyingi jillari muǵallimler menen oqiwshilar, sonday-aq úlkenler menen balalar arasindaǵi qarim-qatnas quramalasip baratir. Bunday qiyinshiliqlardiń boliwi jamiyetimizdegi bolip atirǵan hár qiyli ózgerislerdiń tasiri astinda jamiyetshiliktiń ózgeriwi sebepli. Natiyjede úlkenlerdiń tajiribesi jańa awladlar ushin óziniń aktwalliǵin joǵaltip barmaqta.
Buniń ushin úlkenler óziniń ózgertiwge qabiletli bolsa, ózleriniń burini qaliplesken tajiribelerine súyene bermese deymiz.
Xazirgi waqitlari mekteplerde balalardiń sana sezimi, oy-órisi, qiziǵiwshiliǵi, intasi burinǵi balalarǵa qaraǵanda kóp ózgerip ketti. Buniń basli sebebi keyingi waqitlari elimizde júz berip atirǵan hár qiyli jańaliqlar, ekonomikaliq hám sotsialliq, texnikaliq rawajlaniwlar bolip tabiladi.
Bul albette balalardiń psixologiyasina tasir etedi. Kópshilik oqiwshilar mektepte ayirim bosalań, jas muǵallimlerdiń talabina boysinǵisi kelmeydi, gey waqitlari olardiń ústilerinen kúlip masqara qilǵisi kelgen waqitlari da ushirasadi.
Mekteplerde eń bir basli mashqalali maselelerdiń biri-bul muǵallimde oqiwshilardiń jeke ózgesheligine qiziwshiliǵiniń joǵinda, olardiń ishki duńyasin bilgisi kelmey hám bile almawshiliǵinda bolip, usinan pedagog penen oqiwshi, shańaraq penen mektep arasinda hár qiyli, kelispewshilikler kelip shiǵadi.
Muǵallim hámme waqit rawajlanip, ósip baratirǵan balalar menen is alip baradi. Soniń ushin muǵallim hár bir balaniń jeke ózgesheligi menen jaqinnan tanis boliwi tiyis.
Óspirimler egerde muǵallimler olardiń ata-analariniń qiliqlarin gúnakarlasa, olardi ayiplasa, júdá tereń qaytaradi, arlanadi, ashiwlanadi. Bul albette hár bir adamda bolatuǵin óz jaqinina degen ishki sezim bolip tabiladi. Bul jasta óz jaqinina degen ishki sezim bolip tabiladi. Bul jasta óz jaqinina degen juwapgershilik hám olardi hár qiyli ayipliwlardan tilegi qaliplesedi. Olar muǵallimlerden qollap quіatlawdi hám jardemdi kútedi, al gúnalawdi emes.Qarama-qarsi jaǵdaylarda muǵallim barliq oqiwshilar aldinda óziniń abroyin joytadi, al oniń pedagogikaliq tasir etiwi olarda qarama-qasiliqti payda etedi.
Muǵallim balalar menen qatnas jasaǵanda olardiń sol waqittaǵi uliwma jaǵdayinda esapqa aliwdi umitrawi kerek. Fizikaliq jaǵdaydi, oqiwdan sharshaǵanliqlari bulardiń barliǵi oqiwshilardiń psixikasina tasir etedi.
Muǵallim menen oqiwshi arasindaǵi óz-ara kelisiwlerdi ornatiwshi-bul muǵallimniń kommunikativlik xizmeti bolip tabiladi, yaǵniy muǵallimniń hár túrli pedagogikaliq qatnas túrleri qollaniwi arqali oqiwshilardiń minez-qulqin hám xizmetin shólkemlestiriwi bolip esaplanadi.
Tárbiya-bul kommunikativli protsess, yaǵniy bul protsesstiń tiykari qatnas bolip tabiladi, qatnas jasaw arqali muǵallim oqiwshilardiń minez-qulqin hám xizmetin shólkemlestiredi, olardiń jumisin hám qiliq qiliwalarin baxalaydi, bolǵan waqiyalar xaqqinda xabarlandiradi, qiyinshiliqlardi jeńiwge jardemlesedi, ózleriniń múmkinshiliklerine isenimdi joyitpawǵa úyretedi.
Muǵallimniń oqiwshilar menen qatnas formalari.
Oqiwshilarǵa talap qoyarda muǵallim qatnas jasawdiń túrli qurallarinan paydalanip biliwi kerek. Buǵan tómendegiler kiredi.
Jeke isendiriwshi qatnas «Men isenemen, sen buni men ushin isleyseń, sebebi bul saǵan dim qiyin emes» «Sen maǵan jardemlese alasańba, men saǵan minnetdar bolar edim, eger de meniń ótinishimdi orinlasań» h.t.b. ásirese bunday formadaǵi sóylesiwler óspirimler hám joqari klass oqiwshilari menen qatnas jasaǵanda jaqsi boladi, sebebi olarda bul waqitta úlkenler menen qatar birge teńdey jumis
Islesiw tilegi payda boladi, al usinday qatnas jasawda olardiń úlken ekenligi seziledi, sebebi olardan járdem soralip atir.
Emotsionalliq-jeke qatnas «Balalar, búgingi kún maǵan júdá awir boldi, hám sizlerde altinshi sabaqta sharshaǵan shǵarsizlar qanekey bir-birimizdi qollap-quwatlayiq», yamasa «Men bilemen sizlerge eń qiyin sabaqlar boldi, matematikadan tekseriw jumisin jazdińiz, qiynalip qalmadińiz ba Onda usi sabaqta qiziqli zatlar menen shuǵillanamiz, sizlerden tapsirmani sorayman» h.t.b. usi siyaqli qatnaslar. Usinday qatnas jasaw joli menen bir-birin jaqsi túsinisiw, siylaw, húrmetlew hárakterleri payda boladi, al oqiwshilar bolsa basqa adamlarǵa hár túrli qatnas jasaw formalarin bilip aladi.
Muǵallim ata-analar menen birlikte islesip balaǵa, oniń is-háreketine, oqiwdaǵi jetiskenlikleri hám kemshiliklerine itibarli baxa berip otiradi. Oqitiwshiniń ata-analar menen óz-ara túsinisiw kóbinshe oniń balalarina jaǵimli hám aniq baxa beriwinen, oniń tuwra jol tutiwi sebepli erisiwi múmkin. hámme іaqit balaniń minez-qulqina emes oniń aniq is-háreketine baxa beriw kerek. Shartli ráwishte ata-analar menen birgelikte tosattan bolǵan waqiyalardan shiǵiwdiń jollarin, oni dúzetiw usillarin tabiw kerek. Ekinshiden muǵallim balaǵa minezleme beriw arqali erikli hám eriksiz ráwishte ata-anaǵa baxa beredi.