Pul, kredit va banklar

 
 
 

---

16-mavzu: Xalqaro valyuta munosabatlari va ularni tartibga solish 
masalalari 
 
16.1. Valyuta tizimi va uning elementlari 
16.2. Valyuta tizimining rivojlanish bosqichlari 
16.3. Valyuta kursi va uning turlari 
 
 
16.1. Valyuta tizimi va uning elementlari 
 
Xalqaro valyuta munosabatlarining rivojlanishida mamlakatlar o’rtasida 
xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi, xalqaro bozorlarning paydo bo’lishi, 
xo’jalik yuritishning xalqaro tizimini shakllanishi va xalqaro iqtisodiy aloqalarning 
globallashuvi hamda internatsionallashuvi asosiy omillardan bo’lib hisoblanadi. 
Xalqaro valyuta munosabatlari xalqaro ijtimoiy – iqtisodiy munosabatlarni 
rivojlanishi bilan bevosita bog’liq. Xalqaro takror ishlab chiqarish va valyuta 
munosabatlari o’rtasida bevosita va qarama– qarshi aloqa mavjud bo’lib, ular 
xalqaro daromadli tovarlar, moliyaviy kapital va xizmatlarni ayirboshlash 
jarayonida namoyon bo’ladi. 
Mamlakatlar o’rtasida valyuta munosabatlarining holati milliy va xalqaro 
iqtisodiyotning rivojlanishi, mamlakatlar o’rtasidagi siyosiy muhit, shuningdek, 
boshqa qator omillar bilan baholanadi. 
Xalqaro iqtisodiyotning globallashuvi va internatsionallashuvi sharoitida 
ichki ishlab chiqarish jarayonlar tashqi omillarga bog’liq bo’lib qoladi. Jumladan, 
xalqaro ishlab chiqarish, savdo, fan va texnika taraqqiyoti, xorijiy kapitalning 
migratsiyasi kabi boshqa jarayonlar valyuta munosabatlari orqali tartibga solib 
boriladi. Xalqaro valyuta munosabatlarining zaiflashuvi, jahon moliyaviy 
inqirozlari mahalliy va xalqaro darajadagi takror ishlab chiqarish jarayoniga salbiy 
tasir ko’rsatadi. 
Mamlakatlar o’rtasida xalqaro ijtimoiy – iqtisodiy munosabatlar – ning 
rivojlanishi xalqaro valyuta munosabatlarining shakllanishi va mazmunan 
rivojlanib, takomillashib borishiga zamin yaratdi. Bu o’z navbatida valyuta tizimini 
shakllanishiga xizmat qildi.