Q. X. Mah kamov, M. Abduvohidov tribotexnikadan amaliy mashgulotlar
TRIBOTEXNIKA MATERIALLARNING SIRT
Download 0.61 Mb. Pdf ko'rish
|
Tribotexnikadan amaliy mashg\'ulotlar. Ahmedxo\'jaev X
|
4.5. TRIBOTEXNIKA MATERIALLARNING SIRT
G‘ADIR-BUDIRLIGI KO‘RSATKICHLARINI 0 ‘LCHASH USULLARI Sirt g‘adir-budirligining ko‘rsatkichlari ignali va optik asboblar bilan o'lchanadi. Optik mikroskop M IS-IIda sirtdagi notekislik yoritish tubusidan burchak ostida nur yo'naltirilib yoritiladi. N ur va g'adir-budirlik kesishgan chiziq kattalashgan holda ko'rish tubusidan kuzatiladi. G ‘adir-budiriigi Rz 80 dan Rz 20 gacha bo'lgan notekisliklar okular mikrometr bilan o'lchanishi yoki foto quyma vositasida rasmga olini- shi mumkin. Optik usulda g'adir-budirlik 517 martagcha kattalash- tirilib o'lchanishi mumkin bo'lsada o ‘lchash ishlari ko‘p mehnat talab etadi. Shuning uchun amalda g‘adir-budirlikni ignali profilometr va profilograf vositasida o ‘lchash ko‘p qo'llaniladi (4.2-rasm). Profilometrda tekshirilayotgan sirtga olmos igna tekizilib suril- gandagi mexanik tebranish elektr kuchlanishi tebranishiga o'zgartirilib ko'riladi. Sirt g‘adir-budirligini profilogramm ko'rinishida yozib olish uchun profilograf ishlatiladi. «Kalibr» zavodining 201 modelli profilograf- profilometrining blok-chizmasi 4.2-rasmda keltirilgan. Asbob olmos ignali 1 tekshirilayotgan sirt ustida siljitilganda o ‘q 8 atrofida yakor 10 yoyli tebranadi va yakor bilan induktiv-g'altak 21 i o ‘zak 9 oralig'idagi masofa o'zgarib generator 3 ta ’minidagi profi- lometr 4 dagi kuchlanish o ‘zgarishiga sabab bo‘ladi. 0 ‘zgarayotgan kuchlanishni elektron blok 5 kuchaytirgich yozgich asbobi 7 va ko‘- rish asbobi 6 vositasida yozib olinishi yoki rasmga tushirilishi m um kin. Ammo profilogrammalardan foydalanib sirtlarni tutashish para- metrlarini aniqlashda cho‘qqilaming yon tomonlaridagi yuzalar inobatga olinmaganligi sababli natijalar aniq bo'lmaydi. Aniq natija olish uchun tutash yuzalami yaqinlashishini o ‘lchov- chi qurilma bilan jihozlangan tribometrdan foydalanilgan m a’qul (4.3-rasm). Silindr shaklidagi 1 va 2 namunalar yon sirtlari bilan tu- tashtiriladi. Ostki silindr 2 ning tegishidan sirtlaming yaqinlashishini uzatuvchi qurilma 4 siljuvchi mufta yordamida ichidan o'tgan shtok 5 va qurilma 4 vositasida qayd etiladi. Shtok 5 tepadagi silindr na muna 1 sirti bilan birga siljib uzatkichga ta ’sir etadi, bu ta ’sir kuchay- tirilib ossilografdan yoki o‘zi yozuvchi qurilmada yozib olinadi. Tajriba o ‘tkazishda tepadagi namuna pastdagidan qattiqroq ma teriali bo‘lshi lozim, aks holda tepadagi namuna yuzasi sayqallangan bo‘lishi kerak. Tepadagi namuna tutgich Download 0.61 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|