Reja: Konstruksion materiallar fanining asosiy maqsad va vazifalari

14-MAVZU: Metallarga mexanik ishlov berish texnologik jarayonini avtomatlashtirish.
REJA:
1. Metallarga mexanik ishlov berish texnologik jarayonini avtomatlashtirish haqida ma’lumot berish.
2. Avtomatlashtirish jarayonini mohiyati va uning qo‘llanishi.


Metallarning kesilayotgan qatlamidagi deformatsiya.
Kesish jarayonida metalning kesilayotgan qatlami qirindiga aylanadi (59 – rasm) natijada detalda yangi ishlov berilgan yuza hosil bo‘ladi.
Kesish bu elastik va plastik deformatsiyalanishning murakkab, jarayonidan iborat bo‘lib metalning yemirilishi bilan bog‘liqdir. Bu jarayonlar kesuvchi asbobning ishlash qabiliyatini, mehnat unumdorligini va maxsulot sifatini aniqlaydi.
Tayyorlanmaning yo‘nilayotgan yuzasidan kesib olinadigan metall qatlami qirindi deb ataladi.

Kesilayotgan qatlamda deformatsiya ma’lum burchak ostida amalga oshiriladi. Kesishning turli holatlari burchak 45⁰ dan 155⁰ gacha bo‘lgan zig chegaralarda o‘zgaradi.
Kesish sharoitiga bog‘liq ravishda turli xil qirindilar hosil bo‘ladi. Ularni I.A.Time quyidagi turlarga bo‘lgan: elementli, tutash va siniq (60 – rasm).

60 - rasm. Qirindi turlari. а-elementli qirindi, b-tutash qirindi v-siniq qirindi,

Bir-biri bilan bog‘langan aloxida elementlardan tashqil topgan elementli qirindi, qattiq va qovushqoqligi kam bo‘lgan metallarni kichik tezliklarda kesishda hosil bo‘ladi.

Silliq, keskich usti bilan tutash yuzasi yaltiroq tashqi tomonda sezilmaydigan kertikli lentalar ko‘rinishidagi tutash qirindi po‘latlarga yuqori tezliklarda ishlov berishda hosil qilinadi.
Siniq qirindi mo‘rt metallarni, masalan qattiq chuyanni kesishda hosil bo‘ladi. Biroq cho‘yanlarga kichik tezlik bilan ishlov berishda siniq qirindini va xatto tutash qirindini olish mumkin.
Qirindining turi va tashqi ko‘rinishi kesish jarayonini baxolash uchun xizmat qiladi.
Qirindini jingalaklanishini quyidagicha tushuntirish mumkin: oldingi yuza qirindini jipslab elementlarning keskich usti tomonini qalinlashishini hosil qiladi va ular trapesiya shaklini qabul qiladi.
Kesish tezligining oshishi bilan o‘ram radiusi oshadi, chunki plastik deformatsiyalanish darajasi kamayadi. Shuning uchun oldingi yuzada ishqalanish kuchlarining kamayishi bilan o‘ram radiusi ham oshadi.