Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

3 
Ovoz va shovqinning 
ishtirokiga koʻra 
jarangsiz 
jarangsiz 
O„ZBEK ALIFBOSI 
Harflarning ma‘lum bir tartibda joylashuviga alifbo deyiladi. 
Alifbo so‗zi arab yozuvidagi harflar tartibining birinchi va ikkinchi harflari – 
alif va bo(be) nomlarining qo‗shiluvidan hosil bo‗lgan. 
Hozirgi o‗zbek alifbosi lotin yozuviga asoslangani tufayli lotin yozuvi 
asosidagi yangi o‗zbek alifbosi deyiladi. 
Yangi oʻzbek alifbosi 
Aa Bb Dd Ee 
Ff Gg Hh 
Ii 
Jj 
Kk 
Ll 
M
m 
Nn 
O
o 
Pp 
Qq Rr 
Ss 
Tt Uu Vv Xx Yy Zz 
Oʻo
ʻ 
Gʻg
ʻ 
Shs
h 
Chc
h 
N
gn
g 
‟ 
(tutuq 
belgisi
) 
O‗zbek xalqi o‗z tarixida juda ko‗p yozuvlardan foydalangan. Oromiy, so‗g‗d, 
o‗rxun-enasoy yozuvlari shular jumlasidandir. 
VIII asrdan 1929-yilgacha arab yozuviga asoslangan eski o‗zbek yozuvini 
ishlatganmiz. 

---

17 
1929-yildan 1940-yilgacha lotin yozuvi qo‗llanilgan. So‗ngra kirill yozuvidan 
foydalanildi. 
Hozirda asta-sekin lotin yozuviga asoslangan yangi o‗zbek alifbosiga 
o‗tilmoqda. 
BO„G„IN VA UNING TURLARI. Bir havo zarbi bilan aytilgan tovush yoki 
tovushlar birikmasiga bo„g„in deyiladi. Masalan: ki-tob, o-i-la, mak-tab. 
Bo‗g‗in unli tovushlar asosida hosil bo‗ladi. Har bir bo‗g‗inda bitta unli 
qatnashadi, shuning uchun so‗zda nechta unli bo‗lsa, shuncha bo‗g‗in bo‗ladi. 
Masalan: ot, o-na, bi-lim-don, pax-ta-kor-lar.  
So‗zning asos va qo‗shimchalarga ajralishi bilan bo‗g‗inlarga ajralishi teng 
emas: go„sht-ni, barg-ga so‗zlarida asos va qo‗shimchalar bilan bo‗g‗inlar teng 
kelayotgan bo‗lsa, go„sht-i, bar-gi so‗zlarida teng emas. Solishtiring: