Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

-chak qoʻshimchasi 
4 
1 
-chak
ot yasaydi / soʻz yasovchi 
qoʻshimcha
burchak 
2 
-chak
sifat yasaydi / soʻz yasovchi 
qoʻshimcha
kuyunchak 
3 
-chak
otlarning kichraytirish-erkalash 
kelinchak 

---

135 
shakli / lugʻaviy shakl yasovchi 
-choq qoʻshimchasi 
5 
1 
-choq
ot yasaydi / soʻz yasovchi 
qoʻshimcha
oʻyinchoq 
2 
-choq
sifat yasaydi / soʻz yasovchi 
qoʻshimcha
maqtanchoq 
3 
-choq
otlarning kichraytirish-erkalash 
shakli / lugʻaviy shakl yasovchi 
toychoq 
- xon qoʻshimchasi 
6 
1 
-xon
ot yasaydi / soʻz yasovchi 
qoʻshimcha 
kitobxon 
2 
-xon
otlarning kichraytirish-erkalash 
shakli / lugʻaviy shakl yasovchi 
onaxon 
 
 
Eslatma: Otlarning kichraytirish-erkalash shakli boʻlgan -gina qoʻshimchasi 
ayiruv-chegaralov yuklamasi -gina dan quyidagicha farqlanadi: 
1) Otlarning kichraytirish-erkalash shakli boʻlgan -gina qoʻshimchasi achinish 
munosabatini bildiradi va u qatnashgan gap tarkibiga koʻpincha bechora soʻzini 
kiritish mumkin boʻladi: Qizgina sovqotib qolibdi. – Bechora qizgina sovqotib 
qolibdi. 
Ayiruv-chegaralov yuklamasi -gina ni esa faqat soʻziga almashtirish mumkin: 
Bugun darsga shu qizgina kelmadi. – Bugun darsga faqat shu qiz kelmadi. 
2) Otlarning kichraytirish-erkalash shakli boʻlgan -gina qoʻshimchasi asosga 
boshqa qoʻshimchalardan oldin qoʻshiladi: Onaginamni sogʻindim. Bu gapda -gina 
shakli -m (egalik) va -ni (tushum kelishigi) qoʻshimchalaridan oldin asosga 
qoʻshilgan.
Ayiruv-chegaralov yuklamasi -gina esa barcha qoʻshimchalardan keyin 
qoʻshiladi: Onamnigina sogʻindim. Bu gapda -gina shakli -m (egalik) va -ni (tushum 
kelishigi) qoʻshimchalaridan keyin qoʻshilgan. 
3) Otlarning kichraytirish-erkalash shakli boʻlgan -gina qoʻshimchasi urgʻu 
oladi.
Ayiruv-chegaralov yuklamasi -gina esa urgʻu olmaydi. 
Tilimizdagi -cha, -choq, -gina, -loq, -jon, -xon, -toy kabi bir qancha 
qo‗shimchalar subyektiv baho shakllari nomi bilan ham ataladi. Bu qo‗shimchalar 
otlar va sifatlarga qo‗shilib, shu so‗zlar ifodalagan narsa yoki tushunchaga so‗zlovchi 
(yozuvchi)ning subyektiv munosabatini bildiradi, ya‘ni bu so‗zlarda ijobiy yoki 
salbiy uslubiy bo‗yoqni yuzaga keltiradi.
Bunday qo‗shimchali so‗zlar ko‗proq so‗zlashuv, badiiy va publitsistik 
uslublarda kuzatiladi, ilmiy va rasmiy uslublarda esa ular juda nofaol, kam 
qo‗llanadi.