Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

OTLI VA FE‟LLI SOʻZ BIRIKMASI 
So‗z birikmasi hokim so‗zning qaysi turkumga oid so‗z bilan ifodalanishiga 
qarab, ikki guruhga bo‗linadi:
1) otli so„z birikmasi; 
 
2) fe‟lli so„z birikmasi. 
Otli so‗z birikmasida hokim so‗z ot, sifat, son, ravish va otlashgan so‗zlar bilan 
ifodalanadi: shaharning ko„chalari, hammasidan katta, chumchuqning chug„ur-
chug„uri, o„quvchilarning beshtasi, do„stlarning barchasi, o„qdan tez kabi. 

---

204 
Fe‘lli so‗z birikmasida hokim so‗z fe‘l bilan ifodalanadi: kitobni o„qidi, 
daftarga yozmoq, tez yugurgan, ohista gapirish, ta‟sirli so„zlab, zavq bilan o„qimoq. 
Hokim soʻzining qaysi turkumga oid soʻzlar bilan ifodalanishiga koʻra soʻz 
birikmasining turlari 
№ Soʻz birikmasi turi 
Hokim soʻzning 
ifodalanishi 
Misollar 
1 
Otli soʻz birikmasi 
Fe‟ldan boshqa barcha soʻz 
turkumlari bilan: 
a) ot; 
b) sifat; 
d) son; 
e) olmosh; 
f) ravish; 
g) taqlid soʻz; 
h) undov soʻz; 
j) modal soʻz. 
a) chiroyli gul; 
b) hammasidan qiziq; 
d) talabalardan uchtasi; 
e) 
kitoblarning 
hammasi; 
f) tovushdan tez; 
g) otning dupur-dupuri; 
h) ayolning oh-vohi; 
j) uyda yoʻq. 
2 
Fe‟lli soʻz birikmasi 
Fe‟l bilan: 
a) sof fe‘l; 
b) harakat nomi; 
d) sifatdosh; 
e) ravishdosh. 
a) kitobni oʻqidi; 
b) kitobni oʻqish; 
d) kitobni oʻqigan; 
e) kitobni oʻqib. 
SO„Z BIRIKMASIDA SO„ZLARNING O„ZARO BIRIKISH 
USULLARI 
Soʻz birikmasida tobe soʻz hokim soʻzga kelishik, egalik qo‗shimchalari, 
ko‗makchilar, so‗z tartibi va ohang (tobelashtiruvchi ohang) yordamida bogʻlanadi. 
Bu bogʻlovchi vositalar tobe soʻzga ham, hokim soʻzga ham qoʻshilishi mumkin.