Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

So„z birikmasida tobe so„zni hokim so„zga bog„lovchi vositalarning qo„shilish 
o„rni 
№ 
Qoʻshilish oʻrni 
Bogʻlovchi vositalar 
Misollar 
1 Tobe soʻzga qoʻshiladi 
a) kelishik qoʻshimchalari 
b) koʻmakchilar 
d) ohang (tobelashtiruvchi 
ohang) 
a) uydan kelmoq; 
b) qalam bilan yozmoq; 
d) muhtasham bino. 
2 
Hokim soʻzga 
qoʻshiladi 
a) egalik qoʻshimchalari 
a) 
mening 
kitobim, 
sening kitobing, uning 
kitobi 

---

205 
Tobe va hokim soʻz qanday vositalar bilan bogʻlanishiga koʻra soʻz 
birikmasida soʻzlar bogʻlanishining uch xil turi mavjud: 1) boshqaruv; 2) moslashuv;
3) bitishuv. 
Boshqaruv – tobe so‗zning hokim so‗zga tushum, jo‗nalish, chiqish, o‗rin-
payt kelishiklari va ko‗makchilar orqali bog‗lanishi. Masalan: kitobni o„qimoq, 
daftarga yozmoq, shahardan qaytmoq, mashinada bormoq, futbol haqida 
gaplashmoq. 
Moslashuv – tobe so‗zning hokim so‗zga qaratqich kelishigi orqali, hokim 
so‗zning tobe so‗zga egalik qo‗shimchasi orqali bog‗lanishi. Masalan: mening 
qalamim, sening ruchkang, 
Bitishuv – tobe so‗zning hokim so‗zga hech qanday 
qo‗shimchasiz, faqat ohang va ma‘nosiga ko‗ra bog‗lanishi. Masalan: rangli qalam, 
katta uy, a‟lochi o„quvchi. 
So„z birikmasida so„zlarning o„zaro birikish usullari 
№ 
Bogʻlanish 
usuli 
Bogʻlovchi vositalar 
Misollar 
1 
Boshqaruv 
1. kelishik qoʻshimchalari: 
a) tushum kelishigi: -ni; 
b) joʻnalish kelishigi: -ga; 
d) oʻrin-payt kelishigi: -da; 
e) chiqish kelishigi: -dan;