Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

Shart mayli shaklining ma‟nolari 
№ 
Ma‟no 
turi 
Izoh 
Misollar 
1 
Shart 
ma‟nosi 
Agar shart mayli shaklini olgan fe‘l 
qoʻshma gapning birinchi qismining kesimi 
boʻlsa va undan keyin yana bitta gap kelsa, 
sof shart ma‘nosi anglashiladi. 
1) Oz yesang, ko‗p 
yashaysan. 
2) Toʻgʻri boʻlsang, 
murodingga 
oson 
yetarsan. 
2 
Istak 
ma‟nosi 
a) Agar shart mayli shaklini olgan fe‘l 
sodda gapning kesimi boʻlib, gap 
tugallansa, istak ma‘nosi anglashiladi. 
b) Agar shart mayli shaklidan soʻng edi, 
ekan toʻliqsiz fe‘llari kelsa, orzu-istak 
ma‘nosini bildiradi. -sa edi shakli ba‘zan -
saydi tarzida talaffuz qilinadi va shunday 
yoziladi. 
1) Qaniydi, oʻqishga 
kirsam. 
2) Men ham chet 
ellarga 
sayohatga 
borsam. 
3) Tezroq yoz kelsa 
edi. 
4) Biz ham ta‘tilga 
chiqsak ekan. 
3 
Gumon 
ma‟nosi 
Agar shart mayli shakli kerak so‗zi bilan 
kelsa, taxmin-gumon ma‘nosini bildiradi. 
1) Bugun yomgʻir 
yogʻsa kerak. 
2) Akam ikki kundan 
keyin kelsa kerak. 
 
Xabar mayli har uchala zamonni ham ifodalay oladi: oʻqidi (oʻtgan zamon), 
oʻqiyapti (hozirgi zamon), oʻqiydi (kelasi zamon). Buyruq-istak va shart mayli esa 
faqat kelasi zamonni bildiradi: oʻqing, oʻqisa. 
 
MAYL QOʻSHIMCHALARI USLUBIYATI 
Xabar mayli shakli orqali buyruq-istak mayli ma‟nosining ifodalanishi 
№ 
Shakli: Xabar mayli 
Ma‟nosi: Buyruq-istak mayli 
1 
Menga holiroq joy bering, keyin oʻsha 
odamni sekin chaqirasiz. 
Menga holiroq joy bering, keyin oʻsha 
odamni sekin chaqiring. 
2 
Uyga borasiz, soʻng yangangizdan 
pulni olib qaytasiz. 
Uyga boring, soʻng yangangizdan pulni 
olib qayting.