Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

 
2-topshiriq. Berilgan gaplarda ot kesim va ega orasida nega tire 
qoʻyilmaganligini izhohlang. 
 
1. Go‗zal chehra o‗z nomi bilan go‗zal. (F.Bekon) 2. Chehrasi ochiq kishining 
qalbi ham ochiq. (F.Shiller) 3. 3. Saxovat go‗zallikdan ko‗ra afzalroq. (G.Geyne) 4. 
Ma‘no yo‗q joyda go‗zallik bo‗lishi mumkin emas. (E.Bule) 5. Samimiylik ham 
xuddi husn va aql kabi ehson. (V.I. Kachalov) 
 
EGA VA KESIMNING MOSLASHUVI 
 
Ega kesim bilan grammatik va mazmun tomondan bogʻlanganligi uchun doimo 
kesimning shakliga mos shaklda turadi. Eganing kesim shakliga mos (shaxs-son) 
shaklda kelishiga moslashuv deyiladi. Masalan: 1) Men oʻqiyman. Men (ega) – I 
shaxs birlik kishilik olmoshi, oʻqiyman (kesim) – I shaxs birlik shaxs-son shaklida. 2) 
Sen oʻqiysan. Sen (ega) – II shaxs birlik kishilik olmoshi, oʻqiysan (kesim) – II 
shaxs birlik shaxs-son shaklida. 
Ega narsa, hayvonlarni bildiruvchi soʻzlar bilan ifodalanganda, kesim ba‘zan 
ega bilan son shakli boʻyicha moslashmasligi mumkin. Masalan: 1) Qushlar sayradi.
Qushlar (ega) – III shaxs koʻplikda, sayradi (kesim) – III shaxs birlikda. 
Kesim va ega har doim shaxsda mos keladi. 
 
EGA 
Gap kesimidan anglashilib turgan harakatning bajaruvchisini, belgining 
sohibini bildirgan bo‗lak egadir. Ega, asosan, kim, nima, qayer so‗roqlariga javob 
bo‗ladi. 
Ega doimo bosh kelishik shaklida bo‗ladi. Egalik va ko‗plik shakllarini 
(qo‗shimchalarini) qabul qilishi mumkin. 
1-misol. Egalar ajratib koʻrsatilgan. 
1. Otam harbiy shifoxonada ishlar edi. 2. Samarqand – boy tarixga ega 
shahar. 3. Yo„lbarslar mushuksimonlar oilasiga kiruvchi yirtqichdir. 4. Ilm hayo 
bilan kibr orasida yo‗q bo‗lib ketadi. (Abu Homid G„azzoliy) 5. Kamtar kerilmaydi, 
mol-dunyoga berilmaydi. (Maqol) 6. Maqtanchoq – quruq po‗choq. (Maqol) 7.