Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

qoldim.
17. Birdan momaqaldiroq gumburladi-yu, osmon  koʻz yoshini toʻkdi. 
18. Bulutning orasidan quyosh kulib qaraydi.
19. Beodob qizning gapini onasi tekislab turdi.
20. Navoiy koʻhna Sharqning ulugʻ mutafakkiri sifatida oʻz asarlari bilan oʻsha 
davr ijtimoiy masalalarini ham koʻtarib chiqdi. 

---

43 
METONIMIYA 
Metonimiya narsa yoki tushunchalar o‗rtasidagi muayyan aloqadorlik asosida 
birining nomi bilan ikkinchisining atalishidir. Masalan, dasturxon va unga 
qoʻyiladigan noz-ne‘matlar oʻrtasida uzviy aloqadorlik ongimizga shu darajada 
singganki, Dasturxonga qarang! deyilganda dasturxonni emas, unga aloqador 
boʻlgan va dasturxonga qoʻyiladigan noz-ne‘matlarni tushunamiz. Navoiyni qoʻldan 
qoʻymayapman gapida esa Navoiy va uning asarlari bogʻliq boʻlganligi tufayli 
Navoiyning oʻzi emas, asarlari tushuniladi. 
Metonimiyada doimo bir predmet aytilib, uning oʻzi emas, unga aloqador 
boʻlgan boshqa predmet tushuniladi. Tushuniladigan predmet nomi esa gapda tushirib 
qoldiriladi. Masalan: Oyogʻimni yechib ichkariga kirdim. Aytilgan predmet: oyoq; 
tushunilgan predmet: oyoq kiyimi, chunki oyoqni emas, oyoq kiyimini yechish 
mumkin. Yuqoridagi misoldan koʻrinib turibdiki, bir predmet (oyoq) aytilyapti-yu, 
uning oʻzi emas, unga aloqador boʻlgan ikkinchi predmet, ya‘ni gapda tushirib 
qoldirilgan nom (oyoq kiyimi) tushunilyapti. 
Metonimiyaga namunalar: 
1. Uning gaplariga butun auditoriya kuldi. (Uning gaplariga auditoriyada 
oʻtirganlar kuldi). 
2. Salim kirib kasalning oyog„iga o‗tirdi. (Salim kirib kasalning oyoq 
tomoniga o‗tirdi).
3. Majlis qaror qildi. (Majlis ahli qaror qildi). 
4. Navoiyni kechadan beri ko‗tarib yuribman. (Navoiyning asarlarini 
kechadan beri ko‗tarib yuribman). 
5. Tong otar chogʻida juda sogʻinib Bedil oʻqir edim. (Tong otar chogʻida juda 
sogʻinib Bedil she‟rlarini oʻqir edim). 
6. Kecha anavi shapka ham yig‗ilishda o‗tirgan edi. (Kecha anavi shapka