Sapayeva, Z. J. G'Ulomova oziq-ovqat texnologiyasi asoslari

148

Dastgohning ish unumdorligi

(t/sut): kungaboqar urug‘i uchun -
60; paxta chigiti uchun-100; ка-
пор urug'i uchun-21.
Yanchilmaning sifatiga
qo‘yiladigan talablar quyidagicha
(yanchilmaning yacheykalari
o‘lchami 1 mm bo‘lgan elakdan
o‘tishi,% dan kam emas): kun-
gaboqar urug‘i uchun-60; paxta
chigitining I—III navlari uchun-60;
paxta chigitining IV navi
uchun-50; kanop urug‘i uchun
-70.
Yanchilmaga gidrotermik
ishlov berish. Yanchilma zarra-
lari sirtida yupqa qatlamda ad-
sorbsiyalangan moy kuchli sirt tortishuv kuchlari ta’siri ostida bolganligi
sababli, uni ajratib olish anchagina qiyinchiliklar tug'dirishi mumkin.
Ushbu sirt tortishuv kuchlari ta’sirini susaytirish uchun yanchilmaga
gidrotermik ishlov berish usuli qoilaniladi, ya’ni qovurib, mezga
tayyorlanadi. Yanchilma namlanganda moy va gidrofil oqsillar orasidagi
boglanishlar buziladi, moy birmuncha erkin holatga o‘tadi. So'ngra
yanchilma 100 °C dan yuqori haroratlarda qizdirilganda uning namligi
kamaya boshlaydi, moyning qovushqoqligi ham pasaya boshlaydi,
oqsillarning qisman denaturatsiyasi sodir bo‘lib, yanchilmaning plastik
xususiyatlari o'zgaradi va yanchilma mezgaga aylanadi.
Mezga ikki bosqichda tayyorlanadi. Birinchi bosqich-yanchilmani namlash va birlamchi qizdirish. Bu jarayonlar inaktivatorlar yoki buglatgich-namlatkich shneklarda amalga oshiriladi. Birlamchi qizdirishda yanchilma harorati kungaboqar urug‘iniki uchun 80-85 °C gacha, paxta chigiti uchun esa 70-80 °C gacha yetkaziladi.
Namlashdan so‘ng yanchilma namligi kungaboqar, kanop urug‘iniki uchun 8-9% dan, I—III nav paxta chigitiniki uchun 11,5—13,5% dan, IV nav paxta chigitiniki uchun esa 13,5-17,0% dan oshmasligi kerak. Bunday ishlov berish natijasida yanchilmada namlik bir xil taqsimlanib, moy sifatining buzilishiga sabab boiadigan gidrolitik va oksidlovchi fermentlar qisman inaktivatsiyaga uchraydi. Ikkinchi bosqichda yanchilma 105 °C