Sun’iy hujayrasi

2. Xlorofillga ishqorlarni ta’siri tekshiriladi. Buning uchun quruq toza probirkaga filtratdan 2-
3 ml olib, ozgina KOH yoki NaOH kristallaridan qo’shib ehtiyotlik bilan qizdiriladi. Eritma sovigandan 
keyin ustiga 2-3 ml benzin tomizib, tinch qoldiriladi. Keyin qaralganda eritmada (benzin qavatida) sariq 
pigment (karotin), pastki qavatida yashil pigment (xlorofill) bo’lganligi ko’rinadi. Ksantofill pigmenti 
xlorofill bilan birga pastki qavatda qoladi. 
Xlorofill xlorofilindikarbon kislota bilan metil va fitol spirtlarining birikishidan hosil bo’ladi. 
Shunga ko’ra xlorofill murakkab efirlar gruppasiga kiradi. Xlorofillga ishqor ta’sir etganda sovunlanish 
reaksiyasiga kirishadi, ya’ni xlorofilindikarbon kislota tuzlariga, erkin metil va fitol spirtlarga parchalanib 
ketadi. Bu reaksiya quyidagicha boradi: 
OH
H
C
OH
CH
COOK
COOK
Mg
ON
H
C
KOH
H
COOC
COOCH
Mg
ON
H
C
39
20
3
4
30
32
39
20
3
4
30
32
2
+
+
→
+
xlorofilindikarbon
metil spirt 
fitol spirt 

kislotaning kaliyli tuzi
Sovunlanish reaksiyasida xlorofill rangini saqlab qolsa ham benzinda eruvchanlik xususiyatini 
yo’qotadi. 
Xlorofill va boshqa pigmentlarning spektr nurlarini yutishi aniqlanadi. Buning uchun 
spektroskopda ko’zga tashlanib turgan 7 xil rangni aniq ko’rib olish kerak. Birinchi ishda qo’llangan 
probirka spektroskop oldiga qoyiladi. Avvalo benzin qavatdagi xlorofill so’ngra spirt qavatdagi ksantofill 
nuri yutgan nurni aniqlash uchun sovunlanish reaksiyasi o’tkazilgan probirka ishlatiladi. Xlorofill 
spektrda ko’ringan qizg’ish va ko’kish-binafsha nurlarni, sariq pigment ksantofill va karotin ko’kish-
binafsha nurlarni yutganligi ko’rinadi. 
 
 
24-LABORATORIYA ISHI