Сўз туркумлари

«Жамловчи сон» ЛМГ. Жамловчи сон бир турдаги предметнинг миқдорий йиғиндисини ифодалайди ва саккиз сонидан қуйи турувчи сонга қўшилади. Улар қуйидагича ҳосил қилинади:

1. 
   [икки], [уч], [тўрт], [беш], [олти], [етти] сонига [-ов/-овлон] аффикси қўшилади: (икков(лон)), (учов(лон)), (тўртов(лон)), (бешов(лон)), (олтов(лон)), (етов(лон)) (Бу шаклли сон ҳақида сўз туркумларининг кўчиши муаммоси ҳақида фикр билдирилган эди). Жамловчи сон ЭК да келиши мумкин: (бешовимиз), (иккови). Бу ҳодиса отлашув саналмайди.
   
2. 
   [икки], [уч], [тўрт] сўзи [-ала] қўшимчасини олиб жамлаш маъносини ифодалайди: (иккала), (учала), (тўртала), (бешала).
   

«Тақсим сон» ЛМГ. Тақсим сон ЛМГ [-тадан] луғавий шакли орқали ҳосил қилинади: (биттадан), (ўнтадан). Тақсим сон гапда от ёки феъл олдидан келиши мумкин: ўнтадан олма, бештадан олди.
Соннинг бутун ёки қисмни ифодалашига кўра тури. Сон бутун ёки қисмни ифодалашига кўра уч турга бўлинади:

1. 
   бутун сон;
   
2. 
   каср сон;
   
3. 
   аралаш сон.
   

Бутун сон нарса-миқдори ёки саноғини унинг бутун ҳолатида ифодалайди: [бир], [юз], [икки минг].
Каср сон бутуннинг бўлагини, улушини ифодалайди: (иккидан бир), (чорак), (ярим).
Аралаш сон бутун ва каср соннинг бирлигидан ташкил топади: (бир бутун учдан икки).
Соннинг бутун ёки қисмни ифодалашига кўра турларга бўлинишини ЛМГга ажратишдан фарқлаш лозим.
Алоқа-муносабат категорияларнинг сон туркумида воқеланиши. Сон чекланмаган мучаланувчанликка (гап бўлаги вазифасида келишга) эга, яъни у исталган гап бўлаги вазифасида кела олади:

1. 
   Кесим: Бу хотиннинг жони битта эмас, балки мингта. (А.Қаҳ.)
   
2. 
   Эга: Душманнинг юз биринчиси қолди. (А.Қаҳ.)
   
3. 
   Ҳол: Самарқандни бир неча марта кўрганман. У маррага биринчи етиб келди.
   
4. 
   Аниқловчи: Бир четда гулзор оралаб иккита чиройли қиз гул териб юрибди. (Ойб.)
   
5. 
   Тўлдирувчи: Журналнинг биринчисини топдим.
   

Шунга мувофиқ, сон туркуми КК, ЭК ва кесимлик категориясини ўз доирасида воқелантиради.