Tebranma jarayonlar to’g’risida tushuncha, erkin va majburiy tebranishlar

Elektromagnit to’lqinlarning differensial ko’rininshi, to’lqinning fazali tezligi uchun Laplas operatori. EM to’lqinning vakuumdagi tezligi.

Elektromagnit to’lqinlarning differensial ko’rininshi,

To‘lqinning fazali tezligi

Laplas operatori:

Vakuumdagi EMT tezligi (ε = μ = 1):

ε₀ = 8,85·10^–12 Ф/м, μ₀ = 1,256·10^–6 Гн/м

Moddalarda elektromagnit to‘lqinlarning tarqalish tezligi doimo vakuumdagiga nisbatan kichikdir.

Muhitning absolyut sindirish ko‘rsatkichi deb, muhitda, vakuumdagiga nisbatan elektromagnit to‘lqinlarning tarqalish tezligi necha marta kichikligini ko‘rsatuvchi n kattalikka aytiladi:

Vakuumda EMT uzunligi: Vakuum uchun: =1

EM to’lqinlar uchun Maksvell tenglamalar sistemasi.

Differensial ko‘rinishdagi Maksvell tenglamalari:

- zaryadning hajmiy zichligi.
-- Tok zichligi.
Erkin elektr zaryadlari va makroskopik toklarga ega bo‘lmagan fazo sohasi uchun:

а vektorning sirkulyatsiyasini fazoning har bir nuqtasida ifodalaydigan rotor

Gers tajribasi, radioaloqaning fizik asoslari.
Yorug’lik to’lqinlarining interferensiyasi, chopar va turg’un to’lqinlar.

To‘lqin interferensiyasi kuzatilishi sharti ularning kogerentligidadir, ya’ni bir necha tebranma va to‘lqin jarayonlarining vaqt bo‘yicha va fazoda bir-biriga muvofiq ravishda kechishidir.

Bir tizimning o‘rtacha davom etadigan vaqti – kogerentlik vaqti deb ataladi.
Interferensiya hodisasini kuzatish imkonini beradigan ikkita yorug‘lik manba’ning o‘lchamlari va o‘zaro joylashishi fazoviy kogerentlik deb ataladi.
Fazoviy kogerentlik uzunligi (yoki kogerentlik radiusi) deb, ko‘ndalang yo‘nalishda to‘lqin tarqalishning maksimal masofasiga aytiladi.
Ikkita kogerent yorug‘lik to‘lqinlari biri-birining ustiga tushganda yorug‘lik oqimining fazoviy qayta taqsimlanishi – yorug‘lik to‘lqinining interferensiyasi kuzatilib, ayrim nuqtalarda to‘lqin jadalligining maksimumi, boshqa nuqtalarda minimumi kuzatiladi.

• 
  manba’dan chiqqan monoxromatik yorug‘lik to‘lqin S tor tirqishli 1 ekranga tushadi va undan o‘tib S₁ vа S₂ tirqishli 2 ekranga o‘tadi.
  

• 
  Bu ikki tirqish kogerent to‘lqinlar manbai hisoblanadi. S₁ vа S₂ tirqishdan chiqqan kogerent to‘lqinlar E ekranda bir-birini ustiga tushib shu sohada interferensiya manzarasini hosil qiladi.
  

Ikkita tugun yoki do‘nglik orasidagi masofaga turg‘un to‘lqin uzunligi deyiladi. U chopar to‘lqin uzunligining yarmiga teng. Agar, to‘lqin zichligi kattaror muhitdan qaytsa, to‘g‘irda tugun hosil bo‘ladi, 1-chi do‘nglik esa undan to’lqin uzunligini to’rtdan bir qismiga teng masofada hosil bo‘ladi. Turg‘un to‘lqinlar hosil qilish usuli bilan tovush to‘lqinining uzunligini va muhitda tovushning tarqalish tezligini aniqlash mumkin.

Yorug’likning korpuskulyar-to’lqin dualizmi. Gyuygens va Gyuygens-Frenel prinsipi.

Gyuygens prinspi:

bu prinsipga asosan, to’lqin harakati yetib borgan har bir nuqta ikkilamchi to’lqinlar manbaiga aylanadi, bu to’lqinlarni o’rab oluvchi egri chiziq keying momentdagi to’lqinlar fronti holatini belgilaydi.
Gyuygens – Frenel prinspi:
To’lqin fronti sirtida yotgan barcha ikkilamchi manba’lar bir biriga nisbatan kogerentdir. Fazoning istalgan nuqtasidagi to’lqinlar amplituda va fazasi – bu ikkilamchi manbalar nurlagan to’lqinlar interferensiyasi natijasidir.