To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

0 ‘rtacha zichlik - pra(kg/m3), tabiiy holatdagi material massasining 
hajmiga bo‘lgan nisbatidir. Agar material massasini 
m, tabiiy holatdagi 
hajmini К deb belgilasak, unda:
P =m/V
m
B a’zi qurilish materiallarining o ‘rtacha zichligi (kg/m3) quyida 
keltirilgan:
Og‘ir (oddiy) beton...2200-2500
Yengil beton............. 500-1800
Granit........................ 2600
Oddiy g ‘isht..............1700-1900
Oyna shishasi............ 2650
Shishaplast........................2000
Ko‘pik polimer (minora).... 5-20
Qarag‘ay yog‘ochi....... 400-600
Mineral paxta................200-400
Po‘lat.................................. 7850
1.3. Qurilish materiallarining gidrofizik xossalari
Suv shimuvchanlik deb g‘ovak materiallaming suv shimish va suvni 
ushlab turish xususiyatiga aytiladi. Suv shimuvchanlik ko‘rsatkichi materi­
allaming to ‘yinishi uchun sarflangan suv massasining shu materialning qu- 
ruq holatdagi massasiga bo‘lgan nisbati bilan ifodalanadi. Material g‘ovak-
6

---

larining suvga tola qondirilgan holati uning hajmiy suv shimuvchanligi 
deyiladi. Odatda, mikrog‘ovaklar suv bilan butunlay to‘lmasligi sababli 
materiallaming. suv shimuvchanligi uning absolyut g ‘ovaklari hajmidan 
kam bo‘ladi. Chunki materialdagi mikrog‘ovaklar (0,0001-0,001 mm) 
normal atmosfera bosimida suvga to‘lmaydi. Materiallaming massasiga 
nisbatan suv shimuvchanligi quyidagi formula orqali aniqlanadi:
Wm=[(m-m)/m] ■ 100%,
bunda: m - materiallaming quruq holatdagi massasi - g, kg;
mt - materiallaming suv shimdirilgan holatdagi massasi - g, kg.
M ateriallam ing hajm iy 
(V) suv shim uvchanligi quyidagicha 
aniqlanadi:
W=[{mr m)/V] • 100%‘.
Ba’zi materiallaming suv shimuvchanligi (massasiga nisbatan, foizda 
(%)): oyna va po‘lat - 0; granit 0,02-0,7; oddiy og‘ir beton 2-A\ oddiy 
g ‘isht 8-15; penoplast 100 - 200 va undan ko‘p.