Toshkent davlat yuridik universiteti iqtisodiy protsessual huquq

© Mualliflar jamoasi, Toshkent davlat yuridik universiteti. 2018-yil.
MUNDARIJA

KIRISH		4
ASOSIY TUSHUNCHALAR		6
I BOB.	Iqtisodiy protsessual huquq tushunchasi, predmeti va tizimi	14
II BOB.	Iqtisodiy protsessual huquqning prinsiplari	23
III BOB.	Iqtisodiy protsessual huquqiy munosabatlar va uning elementlari	38
IV BOB.	Iqtisodiy nizolarni sudgacha hal qilish (talabnoma yuborish) tartibi	98
V BOB.	Iqtisodiy ishlarning taalluqliligi va sudlovliligi	114
VI BOB.	Iqtisodiy protsessda sud xarajatlari. Sud jarimalari	149
VII BOB.	Iqtisodiy protsessda protsessual muddatlar	165
VIII BOB.	Iqtisodiy protsessda isbotlash va dalillar	173
IX BOB.	Iqtisodiy sudlarda buyruq tartibida ish yuritish	199
X BOB.	Da’vo va himoyaning boshqa vositalari	208
XI BOB.	Sudda iqtisodiy ishlarni qo‘zg‘atish	222
XII BOB.	Ishni sudda ko‘rishga tayyorlash	240
XIII BOB.	Ishni sudda ko‘rish	251
XIV BOB.	Iqtisodiy sudning hujjatlari	276
XV BOB.	Alohida toifadagi ishlar bo‘yicha ish yuritish xususiyatlari	304
XVI BOB.	Hakamlik sudining hal qiluv qarori bilan bog‘liq ishlarni yuritish	333
XVII BOB.	Huquqiy ta’sir choralarini qo‘llash to‘g‘risidagi ishlarni yuritish	362
XVIII BOB.	Korporativ nizolar bo'yicha ish yuritish	394
XIX BOB.	Iqtisodiy sudlarda apellatsiya tartibida ish yuritish	408
XX BOB.	Iqtisodiy sudlarda kassatsiya tartibida ish yuritish	425
XXI BOB.	Iqtisodiy sudlarda nazorat tartibida ish yuritish	443
XXII BOB.	Iqtisodiy sudning qonuniy kuchga kirgan hujjatlarini yangi ochilgan holatlar bo‘yicha qayta ko‘rish	453
XXIII BOB.	Sud hujjatlarini ijro etish	465
XXIV BOB.	Chet el tashkilotlari, xalqaro tashkilotlar va tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan chet ellik fuqarolar, fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar ishtirokida ishlarni yuritish	493
Foydalanishga tavsiya etiladigan manbalar ro'yxati		521

SO‘Z BOSHI
“Oldimizda turgan eng muhim va dolzarb masalalardan biri - yuksak ma’naviyatli, zamonaviy bilim va kasb-hunarlarga, o‘z mustaqil fikriga ega bo‘lgan yoshlarni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalashdan iborat ekanini barchamiz yaxshi tushunamiz”.
Shavkat Mirziyoyev
So‘nggi yillarda mamlakatimizda barcha sohada bo‘lgani kabi iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini jadal rivojlantirish, investitsiyaviy jozibadorlik va ishbilarmonlik faolligini oshirish, ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohalarini kengaytirishga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirilmoqda. Sohadagi munosabatlarni tartibga soluvchi qator huquqiy hujjatlar ishlab chiqildi. Kelib chiqayotgan nizolarni hal qilish, ish bo‘yicha qonuniy, asosli va adolatli hal qiluv qarori chiqarish vazifasi va vakolati iqtisodiy sudlar zimmasiga yuklatilgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 21-fevraldagi “O‘zbekiston Respublikasi sud tizimi tuzilmasini tubdan takomillashtirish va faoliyati samaradorligini oshirish chora- tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-4966-sonli Farmoniga asosan 2017-yil 1- iyundan boshlab O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi birlashtirilib, fuqarolik, jinoiy, ma’muriy va iqtisodiy sud ish yurituvi sohasida sud hokimiyatining yagona oliy organi bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi tashkil etildi.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining iqtisodiy ishlar bo‘yicha sudlov hay’ati, Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahar va viloyatlar iqtisodiy sudlari hamda tumanlararo, tuman (shahar) iqtisodiy sudlari iqtisodiy nizolarni hal etuvchi sud organlari hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasining “Sudlar to‘g‘risida”gi Qonuni 37-moddasiga ko‘ra tumanlararo, tuman (shahar) iqtisodiy sudlari xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘rtasidagi fuqaroviy-huquqiy munosabatlarda yuzaga keladigan nizolarni va korporativ nizolarni, shuningdek qonun bilan uning vakolatlari doirasiga berilgan ma’muriy huquqbuzarliklar to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rib chiqadi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi iqtisodiy sudi, viloyatlar iqtisodiy sudlari va Toshkent shahar iqtisodiy sudi o‘z vakolatlari doirasida ishlarni birinchi instansiya sudi sifatida apellatsiya, kassatsiya tartibida ko‘radi.
Tumanlararo, tuman (shahar) iqtisodiy sudi xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘rtasidagi fuqaroviy-huquqiy munosabatlarda yuzaga keladigan nizolarni va korporativ nizolarni, shuningdek qonun bilan uning vakolatlari doirasiga berilgan ma’muriy huquqbuzarliklar to‘g‘risidagi ishlarni ko‘rib chiqadi.
Hozirda O‘zbekiston Respublikasining 14 ta ma’muriy-hududiy birligida viloyat darajasidagi 14 ta iqtisodiy sud hamda ishlarni birinchi instansiyada ko‘rib chiqishga vakolatli bo‘lgan 71 ta tumanlararo, tuman (shahar) iqtisodiy sudlari mavjud.
Shu kunga qadar respublikamizda faoliyat yuritgan xo‘jalik sudlari faoliyati 1997-yil 30-avgustda qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasining Xo‘jalik protsessual kodeksi bilan tartibga solingan edi. Ayni paytda 2017-yilning 1-iyunidan boshlab, bu sudlar iqtisodiy sudlar deb qayta nomlandi va ushbu sudlar faoliyatini tartibga soluvchi O‘zbekiston Respublikasining Iqtisodiy protsessual kodeksi¹ qabul qilindi.
Mualliflar jamoasi (nazariyotchi olimlar, amaliyot xodimlari, soha mutaxassislari) tomonidan tayyorlangan “Iqtisodiy protsessual huquq” darsligi yangi qabul qilingan Iqtisodiy protsessual kodeksi normalari asosida yaratildi.
“Iqtisodiy protsessual huquq” darsligi “Iqtisodiy protsessual huquq”, “Iqtisodiy ishlar bo‘yicha protsessual hujjatlar” modullarini o‘rganishda muhim manba bo‘lib xizmat qiladi. Mazkur darslikda Iqtisodiy protsessual huquqning umumiy va maxsus qismiga oid institutlar, jumladan, fanning tushunchasi va manbalari, sud ishlarini yuritish turlari, taalluqliligi va sudlovliligi, protsessual muddatlar, sud xarajatlari, isbotlash va dalillar, shuningdek iqtisodiyot sohasida fuqarolar, tashkilotlar, tadbirkorlik subyektlari o‘rtasida iqtisodiy sudlar tomonidan ko‘riladigan nizolar tushunchasi, turlari va xususiyatlari haqida berilgan. Bundan tashqari, kelib chiqayotgan iqtisodiy nizolarni hal qilish nuqtayi nazaridan sudga murojaat qilish tartibi, ish ko‘rish xususiyatlari, ishning yakuni bo‘yicha chiqariladigan sud hujjatlari, ularni qayta ko‘rish va ijro etishga oid mavzular o‘rin olgan.