Toshkent davlat yuridik universiteti

 
5 §.Vasiyat majburiyati va majburiyat yuklash 
Vasiyat majburiyati. Vasiyat qoldiruvchi o’zi tuzgan vasiyatnomasida 
vasiyat bo’yicha merosxo’rning zimmasiga boshqa shaxs foydasiga biron-bir 
majburiyatni yuklashi mumkin. Bunda majburiyat meros hisobidan amalga 
oshiriladi. Vasiyat majburiyatining majburiyat yuklashdan farqi shundaki, unda 
vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchi shaxs aniq bo’ladi. Merosxo’rlar 
jumlasiga kiradigan, shuningdek kirmaydigan shaxslar ham vasiyat majburiyati 
yuzasidan huquq oluvchilar bo’lishi mumkin. 
Vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchiga meros tarkibiga kiradigan 
ashyoni mulk qilib yoki boshqa ashyoviy huquq qilib berish, meros tarkibiga 
kirmaydigan mol-mulkni uning uchun sotib olish va unga berish, uning uchun 
muayyan ishni bajarish, unga muayyan xizmatlar ko’rsatish va hokazolar vasiyat 
majburiyati narsasi bo’lishi mumkin.
Vasiyat majburiyatini ijro etish faqatgina merosni qabul qilib olgan voris 
uchun majburiydir va faqat meros mulk hisobidan bo’lish mumkin. Bunda, 
zimmasiga vasiyat majburiyati bajarilishi yuklatilgan merosxo’r bu vazifani o’ziga 
o’tgan merosning meros qoldiruvchi qarzlarining o’zi to’lashi lozim bo’lgan 
qismini chegirib tashlagandan so’ng qoladigan haqiqiy qiymati doirasidagina 
bajarishi lozim. 
Shuningdek, majburiyat barcha vorislar yoki bir necha vorislar zimmasiga 
yuklatilgan taqdirda, ularning har biri vasiyat majburiyati bo’yicha yuklatilgan 
majburiyatning o’ziga tegishli meros hissasiga mutanosib ravishda bajaradi.
Merosdan majburiy ulush olish huquqiga ega bo’lgan vorisning zimmasiga 
vasiyat majburiyati yuklatilgan taqdirda, uning vasiyat majburiyatini bajarish 
vazifasi o’ziga o’tgan meros qiymatining majburiy ulush miqdoridan ortiq bo’lgan 
qismi bilan chegaralanadi. 
Zimmasiga vasiyat majburiyati yuklatilgan voris merosdan voz kechib, uni 
qabul qilib olmagan taqdirda, vasiyat majburiyatini bajarish uning ulushini olgan 
boshqa merosxo’rlarga o’tadi.
Vasiyat qoldiruvchi uy-joy, kvartira yoki boshqa turar joyni vasiyat bo’yicha 
meros qilib oladigan merosxo’r zimmasiga uy-joyning bir qismini ma’lum bir 
shaxsga undan umrbod foydalanish uchun berib qo’yish majburiyatini yuklashga 
haqli. Bu turar joyiga bo’lgan mulk huquqi boshqa shaxslarga o’tganda ham 
umrbod foydalanish huquqi o’z kuchini yo’qotmaydi. Ammo uy-joydan umrbod 
foydalanish huquqini olgan shaxs vafot etganda, vasiyat majburiyati yuzasidan 

---

608 
huquq oluvchining umrbod foydalanish huquqi uning merosxo’rlariga o’tmaydi, 
shuningdek bu huquq boshqaga berilishi mumkin emas. 
Vasiyat majburiyati quyidagi hollarda bajarilmaydi: 
a) vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchi shaxs meros ochilgunga 
qadar vafot etsa; 
b) vasiyat majburiyati yuzasidan huquq oluvchi meros ochilgandan keyin, 
ammo merosxo’r merosni egallamasdan oldin vafot etgan taqdirda. 
Zimmasiga vasiyat majburiyati yuklatilgan merosxo’r vafot etganda, 
merosdan voz kechganda yoxud noloyiq merosxo’r deb topilgan taqdirda, vasiyat 
majburiyatini bajarish uning ulushini olgan boshqa merosxo’rlarga o’tadi, Boshqa 
merosxo’rlar bo’lmagan taqdirda, sudning hal qiluv qarori bilan mol-mulk egasiz 
deb topilsa, vasiyat majburiyatini bajarish meros mulk o’tgan davlat yoki 
fuqaroning o’zini o’zi boshqarish organlariga o’tadi.